ABDÜSSAMED el-PELİMBÂNÎ

عبد الصمد الپلمباني

XVIII. yüzyılda yaşayan Semmâniyye tarikatına mensup Malezyalı âlim ve mutasavvıf.

Sumatra’nın Pelimbenk şehrinde doğdu. Hayatının büyük bir kısmını Arabistan’da bilhassa Mekke ve Tâif’te geçirdi. Semmâniyye tarikatının kurucusu Muhammed es-Semmân’a (ö. 1190/1776) intisap etti. Akaid ve mantıkla ilgili Zühretü’l-mürîd fî beyâni kelimeti’t-tevhîd adlı Malayca eserini, Ahmed ed-Demenhûrî’nin Mekke’de verdiği derslerde aldığı notlardan derlemiş; Gazzâlî’nin İhyâü ulûmi’d-dîn’ini Seyrü’s-sâlikîn (Mekke 1306; Bulak 1309), Bidâyetü’l-hidâye’sini Hidâyetü’s-sâlikîn (Mekke 1287; Bombay 1311) adıyla Malayca’ya tercüme etmiştir. 1779’da başlayıp 1788’de Tâif’te tamamladığı Seyrü’s-sâlikîn’de İhyâü ulûmi’d-dîn’in bazı yerlerini kısaltmış, bazı bölümlerine de ilâveler yapmıştır.

Abdüssamed’in Urvetü’l-vüska ve silsiletü üli’l-ittikāǿ adlı evrâd mecmuası ile er-Râtib ve Nasîhatü’l-müslimîn isimli Arapça iki risâlesi daha vardır. Müslümanları kâfirlere karşı cihada davet eden nasihatlardan ibaret olan son risâle, anonim Açe şiiri “Hikâyet Prang Sabî”nin yazılmasında etkili olmuştur. Bu şiirlerin değişik şekilleri, XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında Açeliler’in Hollandalılar’a karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinde elden ele dolaşmıştır.

BİBLİYOGRAFYA:

Harîrîzâde, Tibyân, II, 140b-142b; Serkîs, MuǾcem, II, 1284; John Bousfield, “Islamic Philosophy in South-East Asia”, Islam in South-East Asia (ed. M. B. Hooker), Leiden 1983, s. 95, 126; P. Voorhoeve, “Abd al-Samad al-Palimbanı”, EI² (İng.), I, 92; A. J. Piekaar, “Atjéh”, EI² (İng.), I, 739-747.

Nihat Azamat