ABÎDE es-SELMÂNÎ
عبيدة السلماني
Ebû Amr (Ebû Müslim) Abîde b. Amr (b. Kays b. Amr) es-Selmânî el-Murâdî el-Kûfî (ö. 72/691)
Tâbiîn devrinin Kûfe’de yetişen meşhur fakihi.
Aslen Yemenli olup Murad kabilesinin Selman boyuna nisbetle es-Selmânî diye anılır. Doğum tarihi belli değildir. İslâmiyet’e girmeden önce de kabilesi arasında önemli bir yere sahipti ve kabilesinin arîf*i idi. Hz Peygamber’in vefatından iki yıl önce, Mekke fethi sıralarında müslüman oldu; fakat Hz. Peygamber’le görüşemedi. Hz. Ömer zamanında Medine’ye göç etti; daha sonra da Kûfe’ye giderek oraya yerleşti. Pek çok savaşa katılan ve Hz. Ali’nin Hâricîler’le yaptığı savaşta da bulunan Abîde, sahâbîlerin birçoğuyla görüşmüş, Hz. Ömer, Ali, Abdullah b. Mes‘ûd ve
Abdullah b. Zübeyr’den hadis rivayet etmiştir. Kendisinden de başta Muhammed b. Sîrîn olmak üzere Şa‘bî, İbrâhim en-Nehaî ve Ebû İshak es-Sebîî gibi devrin önde gelen âlimleri rivayette bulunmuşlardır.
Hadis münekkitlerince güvenilir ve rivayetleri en sahih isnadlardan sayılan Abîde es-Selmânî’nin fıkıh ve kıraatte hocası Abdullah b. Mes‘ûd’dur. Kendisi de Kûfe’nin meşhur dört fakihinin (Abîde, Hâris, Alkame ve Şüreyh) bazılarına göre en üstünü sayılırdı. Kaynaklar Şüreyh’in, içinden çıkamadığı meselelerde ona danışarak hüküm verdiğini kaydeder.
Abîde’nin hicrî 73 veya 74 yılında öldüğüne dair farklı rivayetler varsa da en kuvvetli rivayete göre 72 (691) yılında vefat etmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, et-Tabakatü’l-kübrâ (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1388/1968, VI, 93-95; Ali b. el-Medînî, İlelü’l-hadîŝ (nşr. Abdülmu‘tî Emîn Kal‘acî), Halep 1400/1980, s. 44; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe (nşr. M. İbrâhim el-Bennâ v.dğr.), Kahire 1390-93/1970-73, III, 552; a.mlf., el-Lübâb, Kahire 1357-69 → Beyrut, ts. (Dâru Sâdır), II, 127; Nevevî, Tehzîbü’l-esmâǾ, Beyrut, ts. (Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye), I/1, s. 317; Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, Haydarâbâd 1375-77/1955-58 → Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî), I, 50; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâǾ, IV, 40-45; İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, VII, 84-85.
Mustafa Uzunpostalcı