ABKASÎ
العبقسي
Ebü’l-Hasen Ahmed b. İbrâhîm b. Firâs el-Attâr el-Abkasî (ö. 405/1014-15)
Muhaddis.
Abdülkaysoğulları sülâlesinden geldiği için Abkasî diye anılır. Daha on yaşındayken hadis tahsiline başladı. Devrinin muhaddislerinden Ebû Ca‘fer Muhammed b. İbrâhim ed-Deybülî, Ebü’t-Türeyk Muhammed b. Hüseyin es-Sa‘dî el-Hımsî, Muhammed b. Rebî‘ b. Süleyman el-Cîzî gibi âlimlerden hadis öğrendi. Daha sonraları hocası Deybülî’nin rivayetlerini sadece Abkasî devam ettirmiştir. Kendisinden de es-Semmân diye meşhur olan İsmâil b. Ali, Ebû Nasr es-Siczî, Sahîh-i Buhârî’nin meşhur râvisi Ebû Zer el-Herevî, tanınmış kıraat âlimleri Ebû Amr ed-Dânî ile Mekkî b. Ebû Tâlib gibi âlimler hadis rivayet etmişlerdir. Talebelerinden Ebû Zer el-Herevî ile Ebû Nasr es-Siczî, onun güvenilir bir muhaddis olduğunu söylemektedir. Ayrıca İbn Beşküvâl de Abkasî’nin talebesi Hâtim b. Muhammed et-Tarablûsî’nin hal tercümesini yazarken Abkasî’den güvenilir bir muhaddis olarak söz etmektedir. Yaşadığı devrin meşhur bir muhaddisi olması ve özellikle Mekke’de oturması sebebiyle pek çok muhaddis
uzak yerlerden gelerek kendisinden istifade etmiştir. Abkasî’yi bizzat göremeyen İbn Abdülber, ondan icâzet* yoluyla hadis rivayet etmiştir.
Cidde kadılığı yaptığı da rivayet edilen Abkasî, doksan üç yaşlarında Mekke’de vefat etmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
Sem‘ânî, el-Ensâb, VIII (nşr. Muhammed Avvâme), Dımaşk 1976 → Beyrut 1396/1976, s. 370; İbn Beşküvâl, es-Sıla (nşr. İzzet el-Attâr), Kahire 1966, I, 157; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǾ, XVII, 181-183; a.mlf., el-İber (nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd), Beyrut 1405/1985, II, 209; Fâsî, el-İkdü’s-semîn (nşr. Fuâd Seyyid), Kahire 1378-88/1958-69, III, 3-5; İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, Kahire 1350-51 → Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî), III, 173.
M. Yaşar Kandemir