AĞLEB el-İCLÎ

أغلب العجلي

Ağleb b. Amr (Cüşem) b. Ubeyde (Abîde) el-İclî (ö. 21/642)

Recez şairi tâbiî.

Câhiliye devrinde doğdu. İslâmiyet’i kabul ederek Medine’ye yerleşti. Hz. Peygamber’le görüşemediği için sahâbî olamadı. Hz. Ömer’in hilâfeti zamanında Sa‘d b. Ebû Vakkas’la çıktığı gazâda Kûfe’ye yerleşti ve kendisine maaş bağlandı. Muammerûn*dan kabul edilen Ağleb, katıldığı Nihâvend Savaşı’nda doksan yaşlarında iken şehid düştü.

Ağleb’den önce recez bahrinde en fazla üç beyit söylenirken, o ilk defa kaside tarzında uzun recezler inşad ederek bu konudaki yeniliğin öncüsü oldu. Ebü’n-Necm el-İclî ile Accâc gibi şairler Ağleb’in öncülüğünü yaptığı bu akımı devam ettirmişlerdir. Şiirlerinden bazı parçalar tabakat ve antoloji kitaplarında günümüze kadar gelmiştir. Ayrıca onun bir divanından söz ediliyorsa da bu eserine henüz rastlanmamıştır.

BİBLİYOGRAFYA:

Cümahî, Tabakatü fühûli’ş-şuarâǿ (nşr. Mahmûd Muhammed Şâkir), Kahire 1394/1974, I, 135; II, 737; İbn Kuteybe, eş-Şir ve’ş-şuarâ, Beyrut 1964, II, 511; Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, el-Eganî, XXI (nşr. Abdülkerîm el-Azbâvî - Mahmûd Ganîm), Kahire, ts. (Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye) → Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî), s. 29-35; Âmidî, el-Mütelif ve’lmuhtelif (nşr. F. Krenkow), Kahire 1354 → Beyrut 1402/1982, s. 22; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe (nşr. Muhammed İbrâhim el-Bennâ v.dğr.), Kahire 1390-93/1970-73, I, 126; İbn Hacer, el-İsâbe (nşr. Ali Muhammed el-Bicâvî), Kahire 1390-92/1970-72, I, 98; C. Zeydan, Âdâb (nşr. Şevki Dayf), Kahire 1957, I, 143; Brockelmann, GAL, I, 56; Suppl., I, 90; Sezgin, GAS, II, 163-164; Nihad M. Çetin, Eski Arap Şiiri, İstanbul 1973, s. 67; Ömer Ferrûh, Târîhu’l-edebi’l-Arabî, I, 274-275; Ch. Pellat, “al-Aҗћlab al-Idjlı”, EI² (Fr.), I, 255.

Hulûsi Kılıç