AHFEŞ el-EKBER
الاخفش الأكبر
Ebü’l-Hattâb Abdülhamîd b. Abdilmecîd el-Ahfeş el-Ekber (ö. 177/793)
Arap dili âlimi.
Kays b. Sa‘lebe oğullarının âzatlısıdır. Ahfeş lakabıyla tanınan dilcilerin ilki olduğu için “yaşça en büyük” anlamında el-Ekber sıfatıyla anıldı. Ebû Amr b. Alâ’dan ders aldı. Kendisinden de Sîbeveyh, Kisâî, Îsâ b. Ömer, Yûnus b. Habîb ve Ebû Ubeyde Ma‘mer b. Müsennâ ders aldılar. Kaynaklarda müttaki ve sözüne güvenilir bir âlim olarak zikredilen Ahfeş’in Arap diline en büyük hizmeti, bedevî kabileler arasında dolaşarak lehçe araştırmaları ve derlemeler yapmış olmasıdır. Arap edebiyatında, kasideleri bir bütün olarak şerhetme geleneği yerine, her bir beyti ayrı ayrı ele alıp şerhetme yeniliği Ahfeş el-Ekber’e nisbet edilmekle beraber kaynaklarda herhangi bir eserinden söz edilmemektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Sîrâfî, Ahbârü’n-nahviyyîn el-Basriyyîn (nşr. F. Krenkow), Paris 1936, s. 40, 48, 52; İbnü’l-Kıftî, İnbâhü’r-ruvât (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl), Kahire 1369-93/1950-73, II, 157-158; İbn Hallikân, Vefeyât (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1968-72, III, 301; İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-zâhire, Kahire 1956 → Kahire 1383/1963, II, 86-87; Süyûtî, Bugyetü’l-vuât (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl), Kahire 1384/1964 → Beyrut 1399/1979, II, 74; Tâhâ er-Râvî, Târîhu ulûmi’l-lugati’l-Arabiyye, Bağdad 1949, s. 79; Sezgin, GAS, IX, 48-49; Ömer Ferrûh, Târîhu’l-edebi’l-Arabî, II, 118-119; Brockelmann, “Ahfeş”, İA, I, 156; a.mlf. - Ch. Pellat, “al-Akhfash”, EI² (Fr.), I, 331.
İnci Koçak