ÂİZ b. AMR
عائذ بن عمرو
Ebû Hübeyre Âiz b. Amr b. Hilâl el-Müzenî el-Basrî (ö. 61/680-81)
Bey‘atürrıdvân’da bulunan mücahid sahâbî.
Hudeybiye’de Hz. Peygamber’e biatından önceki hayatı hakkında bilgi yoktur. Huneyn Gazvesi’nde düşmanla göğüs göğüse çarpıştı ve yüzünden ağır şekilde yaralandı. Yarasını bizzat Hz. Peygamber sardı (Hâkim, III, 587-588). Hz. Peygamber’in vefatından sonra Mezopotamya bölgesi fethedilince Basra’da yerleşti. Bir ilim ve irfan mektebi olan evinin kapısı herkese açıktı. Doğru bildiğini söylemekten çekinmeyen bir tabiata sahipti. Bir gün Basra valisi ve Hz. Hüseyin’in katili Ubeydullah b. Ziyâd’ın huzuruna girdi ve, “Zalimler en kötü idarecilerdir” hadisini bizzat Hz. Peygamber’den duyduğunu söyleyerek zulümden sakınmasını tavsiye etti. Valinin ona, “Peygamber’in seçkin ashabındansın” diye yer göstermesi üzerine de ashap arasında seçkinlik diye bir şey olmadığını, böyle şeylerin sonradan meydana çıktığını söyledi (bk. Müslim, “Fezâǿilü’s-sahâbe”, 170). Cenaze namazını Ubeydullah b. Ziyâd’ın kıldırmasını önlemek için ashaptan Ebû Berze el-Eslemî’nin kıldırmasını vasiyet etti.
Hasan-ı Basrî, Muâviye b. Kurre, Âmir el-Ahvel, Abdullah b. Halîfe, kendi oğlu Haşrec Âiz’den hadis rivayet ettiler. Hadislerinden on üçü Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde (V, 64-65), ikisi de Sahîh-i Müslim’de mevcuttur (“İmâre”, 23; “Fezâǿilü’s-sahâbe”, 170). Sahîh-i Buhârî’de de bir mevkuf* rivayeti bulunmaktadır (“Megāzî”, 35).
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, V, 64-65; Buhârî, “Megāzî”, 35; a.mlf., et-Târîhu’l-Kebîr, VII, 58; Müslim, “İmâre”, 23, “Fezâǿilü’s-sahâbe”, 170; İbn Sa‘d, et-Tabakāt, VII, 31; Halîfe b. Hayyât, et-Tabakāt (Zekkâr), I, 84; İbn Hibbân, Meşâhîr, s. 41; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, III, 152; Hâkim, el-Müstedrek, III, 587-588; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gābe, Kahire 1285-87, II, 262; İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, V, 89.
Ali Yardım