AKIL b. EBÛ TÂLİB
عقيل بن أبي طالب
Ebû Yezîd Akıl b. Ebî Tâlib b. Abdilmuttalib el-Hâşimî el-Kureşî (ö. 60/680)
Hz. Ali’nin büyük kardeşi.
Hz. Ali’den yirmi yaş büyüktür. Milâdî 580’de doğdu. Ensâb* ve tarih bilgisiyle Câhiliye devrinde Kureyş kabilesi arasında önemli bir yeri olup anlaşmazlıklarda hakemliğine başvurulan dört kişiden biri idi. Bedir Gazvesi’nde Mekkeli müşrikler safında savaştı ve müslümanlara esir düştü. Amcası Abbas b. Abdülmuttalib tarafından verilen 4000 dirhem fidye ile esaretten kurtuldu. Müslüman olduğu tarih hakkında ihtilâf vardır. Bazılarına göre Hudeybiye Antlaşması’ndan önce, bazılarına göre hemen sonra, bir kısmına göre ise Mekke’nin fethinden önce 630 yılı başlarında müslüman olmuş ve Medine’ye gitmiştir. Kardeşi Ca‘fer ile Mûte Seferi’ne katıldı. Yakalandığı bir hastalık sebebiyle daha sonraki savaşlarda bulunamadı. Ancak Huneyn Gazvesi’ne iştirak ettiği ve herkesin dağıldığı sırada Hz. Peygamber’in yanından ayrılmadığı da rivayet edilir. Hz. Ömer devrinde divan*ın düzenlenmesinde görevlendirildi. Hz. Ali’nin halifeliği sırasında ödemek mecburiyetinde olduğu büyük bir borç meselesinde ondan beklediği yardımı göremeyince, kendisine gerekli yardımı sağlayan Muâviye’ye katıldı ve Sıffîn’de kardeşine karşı savaştı. Belâgatı ve hazır cevaplılığıyla da meşhur olan Akıl, Muâviye döneminde veya Yezîd’in halifeliğinin ilk günlerinde vefat etti.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Hişâm, es-Sîre, IV, 492; İbn Sa‘d, et-Tabakat, IV, 42-44; İbn Kuteybe, el-MaǾârif (Ukkâşe), s. 120, 155, 204; Belâzürî, Ensâb, I, 365; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), II, 426, 465-466; IV, 209-210; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, III, 157-158; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe, IV, 63-66; a.mlf., el-Kâmil, II, 132; V, 541; İbn Hacer, el-İsâbe, II, 494; F. Buhl, “Akîl”, İA, I, 248; L. Veccia Vaglieri, “Akıl b. Abı Talib”, EI² (İng.), I, 337.
Ahmet Önkal
AKİLETÜ ETRÂBİ’l-KASÂİD
عقيلة أتراب القصائد
Şâtıbî (ö. 590/1194) tarafından, Ebû Amr ed-Dânî’nin el-Mukni adıyla Kur’ân-ı Kerîm’in imlâsına dair yazdığı eserin nazmedilmiş şekli.
(bk. el-MUKNİ‘)