ALÂ b. UKBE
العلاء بن عقبة
Hz. Peygamber’in kâtibi.
Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan Alâ b. Ukbe, Hz. Peygamber tarafından Abdullah b. Erkam (bazı kaynaklara göre Erkam veya Zeyd b. Erkam) ile birlikte bugün noterlerce yerine getirilen bazı işleri yürütmekle görevlendirilmişti. Bu iki sahâbî çeşitli kabileleri ve ashabın evlerini dolaşarak borç, mukavele vb. muameleleri yazıyla tesbit ederlerdi. Alâ b. Ukbe ayrıca Hz. Peygamber’in bazı şahıslara ve kabilelere vermiş olduğu iktâ*ların belgelerini de yazmış olup bu belgelerden biri şöyledir:
“Rahmân ve rahîm olan Allah’ın adıyla. Bu, Peygamber Muhammed’in Cüheyne’den Benî Şemah’a verdiği (iktâın belgesi)dir: ‘Onlara, Sufeyne’den sınırını çizdikleri ve ektikleri yerleri vermiştir. Kim onlara karşı hak iddia ederse ona hak yoktur. Onların hakkı haktır’. Alâ b. Ukbe yazdı ve şahit oldu” (İbn Sa‘d, I, 271; İbn Kesîr, IV, 9; Muhammed Hamîdullah, s. 184).
Vefat tarihi belli olmamakla birlikte, Hz. Ebû Bekir devrinde Necran âmil*liği görevini sürdüren Amr b. Hazm’in maiyetinde kâtiplik yaptığı bilinmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, et-Tabakat, I, 271; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), VI, 179; İbn Abdürabbih, el-Ǿİkdü’l-ferîd, IV, 161; Cehşiyârî, Kitâbü’l-Vüzerâ ve’l-küttâb, Kahire 1401/1980, s. 12; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV, 9; İbn Hacer, el-İsâbe, II, 498; Abdülhay el-Kettânî, et-Terâtîbü’l-idâriyye, I, 275; Muhammed Hamîdullah, el-Vesâiku’s-siyâsiyye, Beyrut 1965, s. 184; M. Mustafa el-A‘zamî, Küttâbü’n-nebî, Riyad 1401/1981, s. 95.
Vecdi Akyüz