ALEM, Ümmü Fâtik
علم أم فاتك
Alem Ümmü Fâtik b. Mansûr b. Fâtik (ö. 545/1150)
Yemen’in Zebîd şehri çevresinde hüküm süren Benî Necâh hânedanının son hükümdarı.
el-Meliketü’l-Hürre unvanıyla meşhur olan Kraliçe Alem önceleri şarkıcı bir câriye idi. Emîr Mansûr b. Fâtik, 1123 yılında kendisine bir komplo hazırlayan zengin veziri Enîs el-Fâtikî’yi öldürerek bütün mallarına ve câriyelerine el koydu. Bu câriyelerden biri de Alem idi. Emîr Mansûr Alem ile evlendi ve ondan Fâtik adlı bir çocuğu oldu. Böylece Alem’in Emîr Mansûr’un yanındaki itibarı giderek arttı. Onun fikrini almadan hiçbir işe girişmeyen Emîr Mansûr zamanla devlet idaresini tamamen ona bıraktı. Emîr Mansûr zehirlenerek öldürülünce yerine çocuk yaştaki oğlu Fâtik geçti. Fakat Emîr Mansûr’un katili, Alem ve oğlu Fâtik’i tahakkümü altına alarak yönetimi ele geçirdi. 1130 yılında o da öldürülünce Alem devlete yeniden hâkim oldu ve Züreyk (Rüzeyk) el-Fâtikî’yi vezir tayin etti. Bir süre sonra siyasetini beğenmediği için onu azlederek yerine Ebû Mansûr Müflih el-Fâtikî’yi getirdi. Ebû Mansûr cesur ve ileri görüşlü bir kumandandı. Fakat rakipleri onu çekemediler ve 1134 yılında ölümüne kadar onunla mücadele ettiler. Alem, Ebû Mansûr’un ölümü üzerine Sürûr adlı bir memlük*ünü vezir tayin etti. Oğlu Fâtik de 1136 yılında zehirlenerek öldürüldü. Kraliçe Alem, Zebîd’de ölünceye kadar Benî Necâh hânedanını tek başına idare etti.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Haldûn, el-Ǿİber, Bulak 1284 → Beyrut 1399/1979, IV, 217-218; Zambaur, Manuel, s. 117; Ziriklî, el-AǾlâm, V, 49-50; Kehhâle, AǾlâmü’n-nisâ, III, 330; a.mlf., MuǾcemü kabâili’l-Arab, Beyrut 1402/1982, III, 1172; H. İbrâhim Hasan, İslâm Tarihi (trc. İsmail Yiğit v.dğr.), İstanbul 1986, V, 256-257.
Ahmet Ağırakça