ARAFÂTÜ’l-ÂRİFÎN
عرفات العارفين
Takıyyüddîn-i Evhadî’nin (ö. 1042/1632-33’ten sonra) Farsça şuarâ tezkiresi.
Tam adı ǾArafâtü’l-Ǿârifîn ve Ǿarasâtü’l-Ǿâşıkın (ǾArafâtü’l-Ǿâşıkın ve Ǿarasâtü’l-Ǿârifîn) olan eserin müellifi Takıyyüddîn-i Evhadî İsfahan’da doğdu ve ilk tahsilini bu şehirde yaptı. Gençlik döneminde Şiraz’da Urfî-i Şîrâzî ve Ârif-i Lâhicî gibi dönemin ünlü şairlerinin sohbetlerinde bulundu ve ilk şiirlerini burada yazdı. Şiirleriyle Safevîler’den Şah I. Abbas’ın takdirini kazandı. 1606’da Hindistan’a giderek Agra’da 1613’te yazmaya başladığı tezkiresini 1615’te tamamladı. Daha sonra elde ettiği yeni bilgileri ve şiirleri ekleyerek eserine 1632 yılında son şeklini verdi.
ǾArafâtü’l-Ǿârifîn, alfabenin her harfi bir “arsa” sayılarak yirmi sekiz “arsa”ya ve her “arsa” da “mütekaddimîn”, “mütevassıtîn” ve “müteahhirîn” başlıklarıyla üç “arafe”ye (A. Gülçîn-i Meânî bu kelimeyi “gurfe” okumuştur) ayrılmıştır. Eserde 3300’ü aşkın şair hakkında bilgi verilmiş, şiirlerinden örnekler yazılmıştır. Ayrıca eserde faydalanılan çok sayıdaki kaynak da zikredilmiştir. En geniş Farsça şuarâ tezkirelerden biri olan ǾArafâtü’l-Ǿârifîn hacmi, kaynaklarının çokluğu, müellifin oldukça dikkatli hareket etmesi ve özellikle çağdaşı şairler hakkında bizzat edindiği bilgileri aktarması açısından önemlidir. Henüz yayımlanmamış olan eserin bilinen dört yazması Âsafiyye (Tahran), Kitâbhâne-i Millî-i Melik (Tahran), Bankipûr ve Lindesiena kütüphanelerinde bulunmaktadır. Müellifin 1626’da kaleme aldığı KâǾbe-i Ǿİrfân adlı eseri ǾArafâtü’l-Ǿârifîn’in bir özeti sayılabilir.
BİBLİYOGRAFYA:
Nefîsî, Târîh-i Nazm u Nesr, I, 379-380; Storey, Persian Literature, London 1970-72, I/2, s. 808-811; Ahmed Gülçîn-i Meânî, Târîh-i Tezkirehâ-yı Fârsî, Tahran 1350 hş., II, 3-21.
Adnan Karaismailoğlu