BÂCE
باجة
Portekiz’de eski bir İslâm şehri.
Bugün Beja adını taşıyan ve Portekiz’in aşağı Alentejo bölgesinde, Lizbon’un güneydoğusunda bulunan Bâce şehrinin tarihi çok eskilere gitmektedir. Romalılar devrindeki adı Pax Julia olup İslâm fethinden sonra bu isim müslümanlar tarafından Bâce şekline çevrilmiştir.
Bâce fethedildikten sonra Endülüs’ün askerî merkezlerinden biri haline getirildi ve Târık b. Ziyâd buraya Mısırlı askerleri yerleştirdi. Endülüs Emevî Hükümdarı I. Abdurrahman zamanında Alâ b. Mugıs, Abbâsî Halifesi Mansûr’la iş birliği yaparak Bâce’de bir ayaklanma başlattıysa da Karmûne’de (Carmona) Abdurrahman’a yenilerek öldürüldü (146/763) ve Bâce’ye de Filistinli askerler yerleştirildi. Tarihi boyunca birçok karışıklığa sahne olan Bâce 844’te denizden gelen Vikingler’in hücumuna uğradı. Daha sonra mahallî liderler merkezî yönetime karşı koymaya başladılar ve bölgenin önemli ailelerinden Tayfûrîler bir süre burada hükümran oldular. Şehir 1040’ta İşbîliye’de (Sevilla) hüküm süren Abbâdîler’in eline geçti. 1161’de Portekizliler tarafından zaptedilen Bâce’ye ardından Muvahhidler hâkim olduysa da (1172) kısa bir süre sonra şehir tekrar ve son defa Portekizliler’in eline geçti.
Bâce bugün Portekiz’in en geniş idarî biriminin merkezi olup nüfusu 19.643’tür (1981). Bâce’deki tarihî yapılar arasında yer alan kalenin sağ tarafı ile kuzeydeki Porta Maura kapısının ve buna bitişik surların Endülüs döneminden kaldığı sanılmaktadır. Şehir müzesinde de İslâmî döneme ait bazı eserler bulunmaktadır. Abbâdîler’in son hükümdarı Mu‘temid b. Abbâd burada doğmuş olup Endülüslü meşhur tarihçi İbn Sâhibüssalât (VI/XII. yüzyıl) ile büyük hadis ve fıkıh âlimi Ebü’l-Velîd el-Bâcî (ö. 474/1081) Bâce asıllıdırlar.
BİBLİYOGRAFYA:
Ya‘kubî, Kitâbü’l-Büldân, s. 106; İbn İzârî, el-Beyânü’l-mugrib, II, 14-15, 151-152; III, 193; Himyerî, er-Ravzü’l-mitâr, s. 75; İbn Ebû Dînâr, el-Mûnis fî ahbâri İfrîkıyye ve Tûnis (nşr. Muhammed Şemmâm), Tunus 1387/1967, s. 36-42; el-Hulelü’s-sündüsiyye, I, 503, 505; M. Abdullah İnân, el-Âsârü’l-Endelüsiyyetü’l-bâkıye, Kahire 1381/1961, s. 406-410; Ahbâr Mecmûa, s. 25-26, 93-94; Mv.M, (Mülhak), II, 80; D. M. Dunlop, “Badja”, EI² (Fr.), I, 886; a.mlf., “Bâce”, UDMİ, III, 859-860.
İbrahim Harekât