BEGAVÎ, Ali b. Abdülazîz
علي بن عبد العزيز البغوي
Ebü’l-Hasen Alî b. Abdilazîz b. el-Merzübân el-Begavî (ö. 286/899)
Muhaddis.
Horasan’da Merverrûz ile Herat arasında bulunan Bağşûr (Bağ) kasabasında doğduğu ve buraya nisbet edildiği anlaşılan Begavî, daha sonra Mekke’ye yerleşti ve ölümüne kadar burada yaşadı. Affân b. Müslim, Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm, Ka‘nebî ve Ali b. Ca‘d gibi şeyhlerden hadis dersi aldı. Ayrıca Ebû Ubeyd’den kıraat ilmini öğrendi. Kendisinden yeğeni Ebü’l-Kāsım el-Begavî, Da‘lec b. Ahmed, Taberânî ve tahsil için Mekke’ye gelen birçok hadisçi rivayette bulundu. Begavî doksan yaşını geçmiş olduğu halde Mekke’de vefat etti.
İbn Ebû Hâtim ondan sadûk*, Dârekutnî ise sika* diye söz ederken başta es-Sünen sahibi Nesâî olmak üzere diğer bazı âlimler, ücret almadan hadis okutmadığı için onu kınamış ve kendisinden rivayette bulunmamışlardır. Begavî ise mücâvir olması (aslen Mekkeli olmaması) ve sadece ilimle meşgul bulunması sebebiyle herhangi bir kazancı olmadığı için ücret aldığını söyleyerek kendisini savunmuştur. Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm’ın Ġarîbü’l-ĥadîŝ, Kitâbü’l-Ĥayż ve Kitâbü’ŧ-Ŧahûr adlı eserlerini rivayet eden Begavî, nüshası bize kadar ulaşmamış olan büyük bir müsned* de meydana getirmiştir. Bu eseri kendisinden Ebû Ali Hâmid b. Muhammed en-Nerevî rivayet etmiştir. Begavî’nin, hocası Ebû Ubeyd’den naklettiği hadisleri ihtiva eden bir de hadis cüzü bulunmaktadır (Zâhiriyye Ktp., nr. 98/7, vr. 92ª-97ª).
BİBLİYOGRAFYA:
el-Cerĥ ve’t-taǾdîl, VI, 196; Yâkūt, MuǾcemü’l-üdebâǿ, XIV, 11-14; Zehebî, Teźkiretü’l-ĥuffâž, II, 622-623; a.mlf., Mîzânü’l-iǾtidâl, III, 143; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâǿ, XIII, 348-349; İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, IV, 241; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, II, 193; Sezgin, GAS, I, 161; H. Schützinger, “Bagavı”, EIr., III, 407.
İ. Lütfü Çakan