BEKRÎ, Ebü’l-Hasan es-Sıddîkī

أبو الحسن البكري الصدّيقي

Ebü’l-Hasen Tâcü’l-ârifîn Muhammed b. Muhammed b. Abdirrahmân es-Sıddîkī (ö. 952/1545)

Mısırlı mutasavvıf-şair, tefsir, hadis ve fıkıh âlimi.

898’de (1493) Kahire’de doğdu. Soyu Hz. Ebû Bekir’e ulaşan Bekrî ailesine mensuptur. Mısır’ın tanınmış fakih ve kadılarından Celâl el-Bekrî diye meşhur Ebü’l-Bekā Muhammed b. Abdurrahman’ın oğlu ve Şâzeliyye tarikatının Bekriyye kolunun kurucusu Ebü’l-Mekârim el-Bekrî’nin babasıdır.

Bekrî küçük yaşta kadı Zekeriyyâ el-Ensârî ve Bürhân b. Ebü’ş-Şerîf gibi Mısır’ın en ünlü bilginlerinden ders almaya başladı. Daha sonra tasavvufî sohbetlerine katıldığı Abdülkādir ed-Deştûtî’nin tavsiyesiyle, 917’de (1511) Suriye’den Kahire’ye gelen Kadirî şeyhi Radiyyüddin el-Gazzî’ye intisap etti. Şeyhinin bir süre sonra Suriye’ye dönmesi üzerine Kahire’de onun halifesi oldu. Genç yaşta Mısır, Hicaz, Suriye ve Kuzey Afrika ülkelerinde çağının en meşhur mutasavvıfı haline gelen Ebü’l-Hasan el-Bekrî Kahire’de vefat etti ve İmam Şafiî’nin kabrine yakın bir yerde toprağa verildi.

Eserleri. Bekrî’nin eserlerinden sadece Teshîlü’s-sebîl fî fehmi meǾâni’t-tenzîl’in zamanımıza ulaştığı bilinmektedir. Daha çok et-Tefsîrü’l-Bekrî diye bilinen eserin Hacı Selim Ağa Kütüphanesi’nde bir nüshası vardır (nr. 73). Gazzî ve İbnü’l-İmâd gibi Ebü’l-Hasan el-Bekrî’ye yakın zamanda yaşamış olan müellifler onun Şerĥu’l-Minhâc, Şerĥu’l-ǾUbâb, Şerĥu’r-Ravż gibi eserlerini kaydederler. Bu kaynaklarda Bekrî’nin tasavvuf konusundaki 5000 beyti yanlış anlaşılmasından endişelendiği için imha ettiği de zikredilir. Ayrıca Ĥizbü’l-fetĥ, adıyla anılan bir hizb*i de (Harîrîzâde, I, vr. 136b) mevcuttur. Brockelmann’ın kaydettiği (GAL, II, 438) eserlerin ona aidiyeti ise kesin değildir.

BİBLİYOGRAFYA:

Gazzî, el-Kevâkibü’s-sâǿire, II, 194-197; Abdülkādir el-Ayderûsî, en-Nûrü’s-sâfir, s. 414; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, VIII, 292-293; Harîrîzâde, Tibyân, I, vr. 131b vd., 136b; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 744; Ali Paşa Mübârek, el-Ħıŧaŧü’t-Tevfîķıyye, Bulak 1306, III, 430-431; Brockelmann, GAL, II, 438; Suppl., I, 122; II, 461; Nebhânî, Kerâmâtü’l-evliyâǿ, I, 181-183; Ziriklî, el-AǾlâm, VII, 285; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, VII, 208; el-Ķāmûsü’l-İslâmî, I, 344.

İrfan Gündüz