BELHÎ, Ebû Ali

أبو علي البلخي

Ebû Alî Abdullah b. Muhammed b. Alî el-Belhî (ö. 295/908)

Muhaddis.

Ebû Ali el-Belhî diye meşhurdur. İbrâhim b. Yûsuf, Kuteybe b. Saîd, Hediyye b. Abdülvehhâb, Ali b. Hucr gibi Belh ve Merv bölgesi muhaddislerinden hadis tahsil etti. Kendi bölgesinde ilmini yaydıktan sonra ileri yaşlarında Nîşâbur’a geçti, oradan da Bağdat’a gitti. İbn Kani‘, Ebû Bekir eş-Şâfiî ve Ciâbî gibi muhaddisler ondan hadis rivayet ettiler.

Zehebî’nin belirttiğine göre (Tezkiretü’l-huffâz, II, 690), senedinde Ebû Ali el-Belhî’nin de bulunduğu hadisler İbn Kani‘in MuǾcem’inde ve Temmâm b. Muhammed er-Râzî’nin Fevâid’inde yer almıştır (bk. Sezgin, I, 188, 220).

Hatîb el-Bağdâdî tarafından övülen Ebû Ali el-Belhî, İslâm dünyasını ve özellikle Bağdat hilâfet merkezini tehdit altında tutan Şiî İsmâiliyye mezhebinin siyasî temsilcileri durumundaki Karmatîler tarafından 295 (908) yılı sonlarında Belh’te şehid edildi. Bu tarih 294 olarak da zikredilmektedir.

Telif ettiği Kitâbü’l-İlel ve Kitâbü’t-Târîħ adlı iki eseri hakkında bilgi bulunmamaktadır.

BİBLİYOGRAFYA:

Hatîb, Târîhu Bagdâd, X, 93-94; İbnü’l-Cevzî, el-Muntazam, VI, 79; Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, II, 690; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâ, XIII, 529-530; İbnü’l-İmâd, Şezerât, II, 219; Sezgin, GAS, I, 188, 220; Kays Âl-i Kays, el-Îrâniyyûn ve’l-edebü’l-Arabî, Tahran 1984, II/1, s. 308-309; H. Schützinger, “Balkı, Abu Alı Abd-Allah”, EIr., III, 598.

Ali Yardım