BENNÂNÎ
البنّاني
Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdisselâm b. Hamdûn el-Bennânî (ö. 1163/1750)
Muhaddis ve fakih.
Fas’ta doğdu. Başta Hicaz bölgesi olmak üzere çeşitli ilim ve kültür merkezlerini dolaşarak tahsilini tamamladı. Hocaları arasında Abdülkādir el-Fâsî’nin iki oğlu Muhammed ve Abdurrahman ile İbnü’l-Hâc Ahmed b. Arabî de bulunmaktadır. Daha sonra ülkesine dönerek Karaviyyin Medresesi’nde hocalık yapmaya başladı. Sahîh-i Buhârî derslerinin yanı sıra Arap dili ve edebiyatına duyduğu yakın ilgi sebebiyle Muhtasaru Halîl adlı eseri her yıl okuturdu. Memleketinde çıkan siyasî kargaşa sebebiyle 1150 (1737) yılında Tıtvân’a gitti. Burada altı yıl boyunca tefsir, hadis ve gramer dersleri verdi. Sonra tekrar Fas’a döndü. 16 Zilkade 1163’te (17 Ekim 1750) hayli ileri bir yaşta iken Fas’ta vefat etti.
Eserleri. 1. MeǾâni’l-vefâǿ bi-meǾâni’l-İktifâǿ. Kelâî’nin (ö. 634/1237) el-İktifâǿ fî megāzî Resûlillâh ve’s-selâseti’l-hulefâǿ adlı kitabının şerhi olup bu eseri hocası Muhammed b. Abdülkādir el-Fâsî’nin isteği üzerine yazmaya başlamış, ancak tamamlamaya ömrü kâfi gelmemiştir. Eserin altı cilt olduğu kaydedilmektedir. 2. Kitâb fî fezâǿili’l-Haremeyn. Haccın önemi ve ifa şekli ile Mekke ve Medine’nin sınırları gibi konulardan bahsetmekte, ayrıca hacda birbirleriyle karşılaşan İslâm âlimlerinden söz etmektedir.
Bennânî’nin bunlardan başka el-Ecvibetü’l-Bennâniyye Ǿani’l-esǿileti’l-Mısrıyye, Şerhu’l-Hizbi’l-kebîr, Şerhu Lâmiyyeti’z-Zekkāk (ahkâma dair), İhtisâru Şerhi’ş-Şifâǿ ile hocası İbnü’l-Hâc hakkında kaleme aldığı Fehrese adlı eserleri vardır. Yarım kalmış bazı çalışmalarının bulunduğu da kaynaklarda zikredilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Kādirî, Neşrü’l-mesânî, IV, 80-81; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, I, 224-227; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 327; Îzâhu’l-meknûn, II, 52, 163; Mahlûf, Şeceretü’n-nûri, I, 353; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, X, 168; Brockelmann, GAL Suppl., II, 686; Muhammed Dâvûd, Târîhu Tıtvân, Tıtvân 1377/1957, III, 142-147; J. Schacht, “Bannānī”, EI² (Fr.), I, 1050-1051.
M. Yaşar Kandemir