BÛNÎ, Ahmed b. Kāsım

أحمد بن قاسم البوني

Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Kāsım b. Muhammed Sâsî et-Temîmî el-Bûnî (ö. 1139/1726)

Hadis ve fıkıh âlimi, şair.

1063’te (1653) Cezayir’in doğusundaki Bûne (Annâbe) kasabasında doğdu. Hakkında pek az bilgi vardır. İlk tahsilini tanınmış bir hadis âlimi olan babasından yaptı. Daha sonra Kuzey Afrika’nın muhtelif şehirlerini, Mısır’ı ve daha başka yerleri dolaşarak devrin meşhur âlimlerinden kıraat, tefsir, hadis ve Mâlikî fıkhı okudu. Tahsil hayatını bitirdikten sonra Bûne’de yerleşerek hadis rivayeti ve kitap telifiyle meşgul oldu ve orada vefat etti. Oğulları Muhammed ve Ahmed de dönemlerinin tanınmış ilim adamlarındandır.

Eserleri. Bûnî’nin çoğu hadis ilimlerine dair manzum ve mensur, büyüklü küçüklü 100’den fazla eseri vardır. Bunları et-TaǾrîf bi-mâ li’l-fakīri mine’t-tevâlîf adlı kitabında zikretmiştir. Âdil Nüveyhiz MuǾcemü aǾlâmi’l-Cezâǿir adlı kitabında Bûnî’nin eserlerinden kırk dört tanesinin adını verir. Buna göre belli başlı eserleri şunlardır: 1. Nazmü’l-hasâǿisi’n-nebeviyye. Süyûtî’nin el-Hasâǿisü’l-kübrâ adlı eserinin manzum hale getirilmiş şeklidir. 2. Nazmü’ş-Şemâǿil. Tirmizî’nin eş-Şemâǿil’inin manzum şeklidir. 3. ed-Dürretü’l-meknûne (masûne) fî Ǿulemâǿi ve sulehaǿi Bûne. Bûne âlim ve zâhidlerinin hal tercümelerine dair yine manzum olarak yazdığı bir eserdir. Diğer eserlerinden bir kısmı da şunlardır: Fethu’l-bârî fî şerhi garîbi’l-Buhârî, es-Simârü’l-muhtasıre fî menâkıbi’l-Ǿaşere, ed-Dürer nazmü Nuhbeti’l-fiker, Nazmü ǾAkāǿidi’n-Nesefî, en-Nûrü’d-dâvî Ǿalâ ǾAkıdeti’t-Tahâvî, Fethu’l-muǾîn bi-zikri meşâhîri’n-nühâti ve’l-lugaviyyîn. Şiirlerini topladığı bir de divanının bulunduğu kaynaklarda zikredilir.

BİBLİYOGRAFYA:

Mahlûf, Şeceretü’n-nûr, s. 329-330; Ziriklî, el-AǾlâm, I, 189; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, II, 49-50; el-Kāmûsü’l-İslâmî, I, 397; Âdil Nüveyhiz, MuǾcemü aǾlâmi’l-Cezâǿir, Beyrut 1400/1980, s. 49-51; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, I, 236-239.

Mücteba Uğur