CHAUVIN, Victor
(ö. 1844-1913)
Bibliyografya alanındaki çalışmalarıyla tanınan Belçikalı şarkiyatçı.
26 Aralık 1844 tarihinde Lüttich şehrinde doğdu. Hukuk tahsilini tamamladıktan sonra aynı şehirde serbest avukatlığa başladı. Daha üniversitede hukuk öğrenimi gördüğü yıllarda Doğu dil ve edebiyatlarına dair çalışmalara merak saran Chauvin, Lüttich Üniversitesi’nde Sâmî dilleri okutan Buggraff’ın derslerine devam etti. Buggraff 1872 yılında ölünce hocasının yerine geçerek Arap dili ve edebiyatı dersleri vermeye başladı. Aynı üniversitede profesör olan Chauvin çalışmalarını Arap ve İslâm literatürü üzerinde yoğunlaştırdı. 1882-1886 yıllarında Roma ve Arap hukuk tarihine ilişkin mukayeseli çalışmalar yaptı. Daha sonra Arap edebiyatı sahasındaki ahbâr*, rivayetler ve folklorik bilgiler üzerinde durdu. Özellikle Kelîle ve Dimne ile binbir gece masallarına dair önemli incelemelerde bulundu. Kendisinden önce Schnurrer ve J. Theodor Zenker tarafından Araplar ve Arapça eserler hakkında yapılan bibliyografik çalışmayı geliştirdi. 19 Kasım 1913’te Lüttich’te vefat etti.
Eserleri. Bibliographie des ouvrages arabes ou relatifs aux Arabes publiés dans l’Europe chrétienne de 1810-1885 (I-XII, Liège 1892-1922). Chauvin bu eseri, Schnurrer (Bibliotheca Arabica, Halae 1811) ve Zenker’in (Bibliotheca Orientalis, I-II, Leipzig 1846-1861) çalışmalarını elde edilen son bilgilerle tamamlayarak kaleme almıştır. Eserin on bir cildi müellifin sağlığında, son cildi de ölümünden sonra yayımlanmış olup giriş kısmında verdiği bilgilere bakılırsa Chauvin hukuk, felsefe, tıp, riyâzî ilimler ve İslâmiyet dışındaki Arap edebiyatı ile ilgili bilgileri de bu kitabında toplayacaktı. Eserin I. cildini Schnurrer’in eserinin alfabetik indeksiyle atasözlerine tahsis etmiştir. II. ciltte Sindbâdnâme ile aynı türden sayılan ve Sanskritçe aslı elimizde bulunan, Türkçe’ye de birçok defa tercüme edilen Kelîle ve Dimne hikâyelerini, bunların aldığı değişik şekilleri, üzerinde yapılan ilmî çalışmaları ele almıştır. III. ciltte Lokman ile Anter ve Berlâm gibi diğer masalcıları, IV-VII. ciltlerde Binbir Gece Masalları’nı, VIII. ciltte Türk halk edebiyatında “Yedi Vezirler ve Yedi Âlimler hikâyesi” diye meşhur olan Hakîm Sindbâd hikâyelerinin kaynaklarını, muhtelif versiyonlarını ve XX. yüzyılın başlarına kadar süregelen bütün çalışmaları vermiştir. Ahmet Ateş “Sindbâdnâme”nin neşrinde onun bu eserinden faydalanmıştır. Chauvin bundan sonraki ciltlerde Doğu ile ilgili derlemelere, Batı hikâyelerine, makame*lere, Kur’an, hadis, Hz. Muhammed ve İslâmiyet ile ilgili bibliyografik bilgilere yer vermiştir.
Bu büyük eserden başka muhtelif makaleleri de bulunan ve Belçikalı eski müsteşriklerin hal tercümelerini kaleme alan Chauvin’in diğer çalışmaları arasında belli başlıları şunlardır: La Recension égyptienne des Mille et une Nuits (Bruxelles 1899), P. Burggraff, savie et ses travaux (Liège 1884), “Notes pour l’histoire de l’imprimérie à Constantinople” (Zentralblatt für Bibliothekswesen, 24 [1907], s. 255-262), “La défence des images chez les Musulmans” (Annales de l’Acad d’arch de Bélgique, seri 4, VIII, 229 vd.; IX, 403 vd.). Chauvin’in yayımlanmış makalelerinin tam bir listesi bibliyografik eserinin XII. cildinde bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Victor Chauvin, Bibliographie des ouvrages arabes ou relatifs aux Arabes publiés dans l’Europe chrétienne de 1810-1885, Liège 1892-1922, I-XII; Muhammed b. Ali ez-Zâhîrî es-Semerkandî, Sindbâdnâme (nşr. Ahmed Ateş), İstanbul 1948; Brockelmann, GAL Suppl., I, 4; J. Fück, Die Arabischen Studien in Europa, Leipzig 1955, s. 245-247; el-Kāmûsü’l-İslâmî, IV, 183; Necîb el-Akīkī, el-Müsteşrikūn, Kahire 1980, III, 228; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), V, 154; I. Goldziher, “Victor Chauvin”, Isl., V (1914), s. 108-109.
Mehmet Kanar