DEVR-i TÛRAN
(دور توران)
Türk mûsikisi usullerinden.
“Turan devri, ölçüsü, Türkler’e ait usul” anlamına gelen bu tabir, yedi zamanlı ve üç vuruşlu bir küçük usulün adıdır. “Mandıra” olarak da anılır. Bir sofyan ile bir semâinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Buna göre devr-i tûran usulü devr-i hindî usulünün tam tersi bir yapıya sahiptir. 7/8’lik mertebesi kullanılmıştır. Ancak devr-i tûran yürük bir usul olduğundan bu usuldeki eserler nota yazımında her ne kadar 7/8’lik mertebe ile gösterilirse de hareket bakımından 7/16’lık gidişe daha yakındır. Usulün şematik gösterilişi şöyledir:
Halk mûsikisinde çok kullanılan bu usulle türkü, oyun havası, köçekçe gibi formlar ölçülmüştür. Ayrıca bazı klasik olmayan saz semâilerinin dördüncü hânelerinde kullanıldığı da görülmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Ezgi, Türk Musikisi, II, 29-31; Arel, Türk Musikisi, s. 95; Özkan, TMNU, s. 585-587; Rauf Yekta, Türk Musikisi, s. 107.
İsmail Hakkı Özkan