DEYRÜLA‘VER
(دير الأعور)
Çevresinde meydana gelen bazı olaylar sebebiyle meşhur olan Kûfe yakınlarında bir manastır ve aynı adla anılan yer.
Adnânîler’den İyâz b. Nizâr’ın bir kolunu teşkil eden Benî Huzâfe’ye mensup A‘ver lakaplı bir şahsa nisbetle “Deyrü’l-A‘ver” (A‘ver’in manastırı) olarak anılmaktadır. Manastırın ne zaman inşa edildiği bilinmemekle beraber III. yüzyıldan itibaren kaynaklarda adına rastlanmaktadır. İyâz b. Nizâr kabilesi İslâm’dan önce burada yaşıyordu. Bu kabilenin şairlerinden Ebû Duâd’ın şiirlerinden anlaşıldığına göre yerleşim için uygun bir mevki olmayan Deyrüla‘ver, İslâm tarihinde bazı önemli olaylara sahne olmuş ve çok defa o bölgedeki Deyrülcemâcim ile karıştırılmıştır.
Hz. Ömer zamanında Mihrân’ın emrindeki 12.000 kişilik İran ordusu, Müsennâ b. Hârise kumandasındaki İslâm ordusuyla karşılaşmadan önce Deyrüla‘ver’e
gelmiş ve iki taraf daha sonra Büveyb’de savaşa tutuşmuştur. Hz. Hüseyin’in intikamını almak üzere bir araya gelen Kûfeli Tevvâbîn grubunun lideri Süleyman b. Surad, taraftarlarıyla Deyrüla‘ver’de toplanıp Kerbelâ’ya doğru yürümüş ve yapılan muharebede Ubeydullah b. Ziyâd’ın emrindeki Emevî kuvvetlerine yenilerek çok sayıda adamıyla birlikte öldürülmüştür (65/684-85). Halife Abdülmelik b. Mervân’ın taraftarı olan Ubeydullah b. Hûr, 68 (687-88) yılında Emevî Halifeliği’ne karşı mücadele veren Mus‘ab b. Zübeyr’in adamlarından Ömer b. Ubeydullah’a mağlûp olunca Deyrüla‘ver’e çekilmişti. Bu tarihten sonra Deyrüla‘ver’de önemli bir olaya rastlanmamaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Belâzürî, Ensâb, I, 26; a.mlf., Fütûh (Fayda), s. 362-363, 405-406; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), V, 589; VI, 134; Yâkut, MuǾcemü’l-büldân, II, 499; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, IV, 292-293; Cevâd Ali, el-Mufassal, IV, 232; Kehhâle, MuǾcemü kabâili’l-Arab, Beyrut 1402/1982, I, 52-53, 255; Saleh A. el-Ali, “Dayr al-Awar”, EI² (İng.), II, 196.
M. Ali Kapar