DİMNÂTÎ

(الدمناتي)

Ebü’l-Hasen Alî b. Süleymân ed-Dimnâtî (ö. 1306/1889)

Hadis ve fıkıh âlimi.

1234’te (1818-19) Merakeş yakınlarındaki Dimnat’ta doğdu. Bücum‘avî nisbesiyle de anılan Dimnâtî’nin hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Mağrib’de fakih Ahmed b. Muhammed es-Sûsî et-Timeccedeştî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Ömer


ed-Dükkâlî, Abdülganî ed-Dihlevî el-Medenî’den; Mekke’de Hanbelîler’in müftüsü olan Muhammed b. Abdullah b. Humeyd, Mâlikîler’in müftüsü Hüseyin b. İbrâhim el-Ezherî, Hanefî fakihi Cemâl b. Ömer el-Mekkî gibi âlimlerden ders aldı. Bir müddet Mısır’da yaşadığı da söylenmektedir. Fıkıhta Mâlikî olan ve Şâzelî tarikatına mensup bulunan Dimnâtî 28 Rebîülâhir 1306’da (1 Ocak 1889) Merakeş’te vefat etti.

Eserleri. Çoğu önemli hadis şerhlerinin birer cilt halindeki ihtisarından ibaret olan çalışmalarının belli başlıları şunlardır: 1. NefǾu Kūti’l-mugtezî Ǿalâ CâmiǾi’t-Tirmizî (Kahire 1289). Süyûtî’nin, Tirmizî’nin el-CâmiǾu’s-sahîĥ’ine yaptığı Kūtü’l-mugtezî adlı şerhin muhtasarıdır. 2. Eclâ mesânidi Ǿule’r-rahmân fî aǾlâ esânidi ǾAlî b. Süleymân (Kahire 1298). Kendilerinden hadis öğrendiği hocaları ile onlardan rivayet ettiği hadislere ve Kütüb-i Sitte’nin senedlerine dair bilgiler ihtiva eden eserin baş tarafında kendi biyografisi de yer almaktadır. 3. Hulâ nühûri hûri’l-cinân fî hazâǿiri’r-rahmân (Kahire 1298). Hz. Peygamber’e yazılan methiyeleri ihtiva etmektedir. 4. Rûhu’t-Tevşîh (Kahire 1298). Süyûtî’nin et-Tevşîh Ǿale’l-CâmiǾi’s-sahîĥ adlı Sahîh-i Buhârî şerhinin muhtasarı olup 1294 (1877) yılında tamamlanmıştır. 5. Derecâtü Mirkāti’s-suǾûd ilâ Süneni Ebî Dâvûd (Kahire 1298). Süyûtî’nin Mirkātü’s-suǾûd’unun muhtasarı olan bu eserini de 1877 yılında tamamlamıştır. 6. Gurretü eşhüri’l-envâr bi-şerhi manzûmeti Ezhüri’l-ezhâr (Kahire 1298). Vaz‘*, makūlât*, sarf, nahiv ve belâgat ilimlerine dair kendi eserinin kısa bir şerhi olup 1297’de (1880) tamamlanmıştır. 7. Veşyü’d-Dîbâc Ǿalâ Sahîhi Müslim b. Haccâc (Kahire 1299). Süyûtî’nin ed-Dîbâc’ının muhtasarıdır. 8. Nûrü Misbâhi’z-zücâce Ǿalâ Süneni İbni Mâce (Kahire 1299). Süyûtî’nin Misbâhu’z-zücâce adlı eserinin özeti mahiyetindedir. 9. ǾArfü Zehri’r-rübâ Ǿale’l-Müctebâ (Kahire 1299). Süyûtî’nin, Nesâî’nin es-Sünen’ine yaptığı Zehrü’r-rübâ adlı şerhin özetinden ibarettir. 10. en-Nasîhatü’t-tâmme li’l-ħalîkati’l-Ǿâmme (Kahire 1899). Müellifin bazı vaazlarını ihtiva etmektedir.

BİBLİYOGRAFYA:

Serkîs, MuǾcem, I, 527-528; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, I, 176-177; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 776; Brockelmann, GAL, II, 636; Suppl., II, 737; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, VII, 103-104; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), IV, 292.

M. Yaşar Kandemir