EBÛ ÜSEYD
أبو أسيد
Ebû Üseyd Mâlik b. Rebîa b. el-Beden es-Sâidî (ö. 40/660-61 [?])
Sahâbî.
Medineli olup Hazrec kabilesine mensuptur. Başta Bedir olmak üzere bütün gazvelere katıldı. Mekke fethinde Benî Sâide’nin sancaktarlığını yaptı. Ebû Üseyd’in Hz. Peygamber’den rivayet ettiği hadislerden yirmi sekizi Bakı b. Mahled’in el-Müsned’inde (Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, II, 539), on dördü Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inde bulunmaktadır (III, 496-498). Kendisinden oğulları Münzir, Hamza ve Zübeyr ile ashaptan Enes b. Mâlik, Sehl b. Sa‘d, tâbiînden Ebû Seleme b. Abdurrahman, Abbas b. Sehl b. Sa‘d ve Abdülmelik b. Saîd b. Süveyd gibi muhaddisler rivayette bulundular. Hz. Osman’ın şehid edilmesinden (36/656) bir süre önce gözlerini kaybetti. Bu sebeple müslümanlar arasındaki kargaşayı kendisine göstermediği için Allah’a hamdederdi.
Ebû Üseyd’in 40 (660-61) yılında vefat ettiği söylenmekte, Zehebî de bu görüşü benimsemektedir. Ancak onun 30 (650-51), 60 (679-80) veya 65 (684-85) yılında yetmiş beş, yetmiş sekiz veya seksen yaşında vefat ettiği de ileri sürülmektedir. 60 yılında öldüğü doğru ise ehl-i Bedir’den en son vefat eden odur.
Ebû Üseyd’in boyu çok kısa, gür saçı ile sakalı bembeyazdı. Bıyığını iyice kısalttığı, parmağına altın yüzük taktığı ve bu yüzüğün vefatı sırasında parmağından çıkarıldığı rivayet edilmiştir (İbn Sa‘d, III, 558). Bedir Gazvesi’nden bahsederken, “Eğer görebilseydim (gözlerim açılıp şu anda sizinle Bedir’de olsaydık) yardıma gelen meleklerin ortaya çıktığı vadiyi size gösterirdim” derdi.
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, III, 496-498; İbn Sa‘d, et-Tabakat, III, 557-558; Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr, VI, 429; Hâkim, el-Müstedrek, III, 515; İbn Abdülber, el-İstîǾâb, III, 371-372; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe, V, 23-24; VI, 13-14; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, II, 538-540; a.mlf., Târîhu’l-İslâm: sene 1140, s. 655-657; İbn Hacer, el-İsâbe, III, 344; a.mlf., Tehzîbü’t-Tehzîb, X, 15-16; Hazrecî, Hulâsatü Tezhîb, s. 367; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), V, 261.
İsmail L. Çakan