EBÛ ZER el-HALEBÎ

أبو ذر الحلبي

Ebû Zer Muvaffakuddîn Ahmed b. İbrâhîm b. Muhammed el-Halebî (ö. 884/1480)

Muhaddis, Şâfiî fakihi, edip ve tarihçi.

9 Safer 818’de (20 Nisan 1415) Halep’te doğdu. Babaannesi, Ömer b. Muhammed el-Acemî’nin kızı olduğu için babası gibi Sıbt İbnü’l-Acemî olarak da tanınır. İlk tahsiline babasının yanında başladı. Daha sonra İbn Hatîb en-Nâsıriyye, İbn Mektûm er-Rahbî ve Şemsü’s-Selâmî’den fıkıh, İbnü’l-Azâzî ve Şemsü’l-Malatî’den Arapça, İbn Hacer el-Askalânî ve diğer bazı muhaddislerden hadis okudu.

Ebû Zer önceleri edebiyata ilgi duymuş ve bu alanda birçok eser telif etmiştir. Daha sonra çalışmalarını hadis ve fıkıh sahasında yoğunlaştırmış, üstün zekâsı ve güzel ahlâkı sebebiyle hocası İbn Hacer’in takdirini kazanmıştır. Son yıllarında hâfızasını kaybetmiş ve gözleri görmez olmuştu. 15 Zilkade 884’te (28 Ocak 1480) vefat eden Ebû Zerr’in hayır sahibi, çevresinde daima saygı gören, zâhid ve alçak gönüllü bir ilim adamı olduğu rivayet edilir.

Eserleri. 1. Mevlidü’n-nebiyyi’l-Ǿazam. Hz. Peygamber’in doğumundan ve kısaca hayatından bahseden bir eserdir (Beyazıt Devlet Ktp., nr. 7886/2). 2. Kurretü’l-Ǿayn fî fazli’ş-şeyhayn ve’s-sıhreyn ve’s-sıbtayn. Hulefâ-yi Râşidîn ve Hz. Hasan ile Hz. Hüseyin hakkında yazılmıştır (Süleymaniye Ktp., Reîsülküttâb, nr. 1186/2); 3. en-Nâzırü’s-sahîh Ǿalâ CâmiǾi’s-sahîh (Süleymaniye Ktp., Kadızâde Mehmed, nr. 72). Bunların dışında kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: et-Tavzîh li-mübhemâti’l-CâmiǾi’s-saĥîĥ Mübhemâtü Müslim, Künûzü’z-zeheb fî târîhi Haleb (İbnü’l-Adîm’in Bugyetü’t-taleb adlı eserine yazdığı zeyil), Şerhu’ş-Şifâǿ, Şerhu Mesâbîhi’s-sünne, Risâle fi’l-Ǿamel bi-rubǾi’l-usturlâb, ǾArûsü’l-efrâh fîmâ yukālü fi’r-râh, Ǿİkdü’d-dürer ve’l-leǿâl fîmâ yukālü fi’s-silsâl, el-Hilâlü’l-müstenîr fi’l-Ǿizâri’l-müstedîr, et-Tavzîh li’l-evhâmi’l-vâkıǾa fi’s-sahîh (Sehâvî, I, 198-199; Keşfü’z-zunûn, I, 292; Brockelmann, II, 76).

BİBLİYOGRAFYA:

Sehâvî, ed-Davǿü’l-lâmiǾ, I, 198-200; Süyûtî, Nazmü’l-Ǿikyân (nşr. Philip K. Hitti), New York 1927, s. 30-31; İbnü’l-İmâd, Şezerât, VII, 339; Keşfü’z-zunûn, I, 249, 292, 553; II, 1012, 1054, 1133, 1151, 1325, 1520, 1583, 1701, 2046; Râgıb et-Tabbâh, İǾlâmü’n-nübelâǿ bi-târîhi Halebi’ş-şehbâǿ, Halep 1342/1923, I, 2527; V, 279; Abdülhay el-Kettânî, Fihrisü’l-fehâris, I, 222-223; Brockelmann, GAL Suppl., II, 76; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 134; Ziriklî, el-AǾlâm, I, 85.

Ali Öngül