ENDERUN CAMİİ
Amasya’da Dânişmendliler dönemine ait cami.
Hatuniye mahallesinde Loğ Minare Camii adıyla da bilinen yapının hangi tarihte inşa edildiği kesin olarak bilinmemektedir. Hüseyin Hüsâmeddin, bazı belgelerde 612 (1215-16) tarihinden itibaren Câmi-i Enderun veya Cami-i Gazi Bey adıyla geçtiğini belirtir. Cami büyük bir ihtimalle Dânişmendliler’den Şemseddin İsmâil Gazi Bey zamanında (1166-1172) yapılmıştır. Buraya 879 (1474-75) yılında II. Bayezid’in annesi Gülbahar Hatun tarafından bazı köy ve mezraaların vakfedildiği, daha sonra da 911’de (1505-1506) yine saraya mensup Gülçiçek Hatun’un çeşitli akarlar vakfettiği bilinmektedir.
Eskiden beri harap bir vaziyette bulunan yapı kareye yakın basit bir dikdörtgen plana sahiptir. Mimari tarz ve kullanılan tuğla açısından XII. yüzyıl karakteri gösterir. 1900’lerde çekilmiş bir fotoğrafta üzerinin ahşap örtülü olduğu görülmektedir. 1939 depreminde harabeye dönen caminin mevcut kalıntılarından bir kilise üzerine inşa edildiği ve sütunlu revaklarının bulunduğu anlaşılmaktadır. Güneydoğu köşesinde, kırmızı tuğladan yapılmış yaklaşık 13 m. çapında bir minare yer alır. Minarenin girişi batıdan küçük bir koridorla caminin içerisine açılmaktadır. 15 metreye yakın yükseklikteki minare bu ölçüleriyle büyük bir loğ taşını andırdığından caminin halk arasında “Loğ Minare” adıyla anılmasına yol açmıştır. Enderun Camii adının ise yapının İçkale’de bulunmasından kaynaklandığı sanılmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Amasya Tarihi, I, 121-123; A. Gabriel, Monuments turcs d’Anatolie, Paris 1934, II, 45-46.
Mehmet Tektaş