ETHÉ, Hermann

(1844 - 1917)

Alman asıllı şarkiyatçı.

13 Şubat 1844 tarihinde Almanya’nın Stralsund şehrinde doğdu. Orta öğrenimini buradaki lisede, yüksek öğrenimini ve doktora çalışmalarını Greifsvvald ve Leipzig üniversitelerinde yaptı. 1867’den itibaren Münih Üniversitesi’nde Doğu dilleri okuturken 1872 yılında Oxford’a davet edilerek, daha önce C. H. Sachau tarafından başlatılan Bodleian Kütüphanesi’ndeki Farsça, Türkçe, Hintçe ve Peştuca yazmaların katalogunu hazırlama çalışmalarını yürütmek ve ayrıca Arapça yazmaların bir ek katalogunu hazırlamakla görevlendirildi; aynı yıl bu katalog çalışmalarına India Office Kütüphanesi’ndeki Farsça yazmalar da eklendi. 1875 - 1915 yılları arasında Univesity College of Aberystvvyth’de Almanca ve Doğu dilleri profesörlüğü yaptı; 1887 - 1889 yıllarında da Oxford Üniversitesi’nin Doğu Araştırmaları Okulu’nda misafir profesör olarak bulundu.

Eserleri. Özellikle Arapça, Farsça ve Türkçe yazmalar üzerine yaptığı yayınlarla tanınan Ethé’nin en önemli çalışmaları şunlardır: Zakariyā ben Muĥammad ben El-Ķazwīni’s Kosmonographie (Leipzig 1868); Das Schlafgemach der Phanytasie von Fettāhî aus Nīsābūr (Leipzig 1865, 1868, Fettâhî’nin Şebistân-ı Ħayâl adlı eserinin birinci faslının tercüme ve neşri); Die Fahrten des Sajjid (Batthāl) (Leipzig 1871, Battalnâme’ye dair ilk ilmî çalışma); Essays und Studien (Berlin 1872); Die höfische und romantische Poesie der Perser (1887); Die mystische, didaktische und Iyrische Poesie und das spätere Schrifthum der Perser (Hamburg 1888); Catalogue of the Persian, Turkish, Hindūstani and Pushtu Manuscripts in the Bodleian Library (I-II, Oxford 1889 - 1930); Catalogue of the Persian Manuscripts in the Library of the India Office (I, Oxford 1903; II, 1937; London 1980); Yūsuf and Zalikhā by Firdausī of Tūs (Oxford 1908, Firdevsî’nin Yûsuf u Züleyħâ adlı eserinin tenkitli neşri); Catalogue of Oriental Manuscripts, Persian, Arabic and Hindustani (Aberystwyth 1916, Aberystwyth’deki The National Library of Wales’de bulunan küçük bir koleksiyonun katalogu).

BİBLİYOGRAFYA:

H. Ethé, Catalogue of Persian Manuscripts, London 1980, s. VI; a.mlf., Târîh-i Edebiyyât, s. 13; Who Was Who: 1916-1928, London 1929, s. 333; Necîb el-Akıkı, el-Müsteşrikun, Kahire 1980, II, 86; Deutsches biographisches Archiv (ed. W. Gorzny - K. G. Saur), new serie: VI/307, München - New York.

Talip Küçükcan