FEHMÎ

فهمـى

(1860-1915)

Osmanlı hattatı.

İstanbul’da doğdu. Asıl adı Mehmed Fehmi’dir. İlk tahsiline, babası Afyonkarahisariı İbrâhim Hilmi Efendi’nin muallim olarak görevli bulunduğu Aksaray Vâlide Rüşdiyesi’nde


başladı. Hıfzını tamamladıktan sonra Kur’an ilimlerini Kasapzâde Mehmed ve II. Abdülhamid’in başimamı Hâfız Râşid efendilerden öğrendi. Sülüs-nesih ve icazet yazılarını devrin tanınmış hat üstadı Şevki Efendi’den meşkedip icâzet aldı ve hocasının en önde gelen talebelerinden oldu. İbnülemin Mahmud Kemal, Fehmi’nin hocasının adını yanlışlıkla Şefik Bey olarak kaydeder. Fehmî, Abdülhamid’in büyük kızı Zekiye Surtan’ın ramazan imamlığını yaptığı gibi Bâb-ı Meşîhat Tashîh-i Mesâhif Heyeti âzalığına da tayin edildi. Evi, eşyası, yazıları, Aksaray’daki fırın ve bakkal dükkânı yanınca maddî sıkıntı içine düşen Fehmî, Beyazıt’taki Kâğıtçılar Çarşısı’nda hattatlık yaparak hayatını kazanmaya çalıştı. 20 Rebîülevvel 1333’te (5 Şubat 1915) mesâne kanserinden öldü ve Maçka Kabristanı’na defnedildi.

Aynı zamanda ressam olduğu için istifli, özellikle müsennâ yazılarda çok başarılı olan Fehmî hat sanatındaki değeri nisbetinde tanınmamıştır. Gubârî denilen çok ince yazılan tezyînî motif gibi kullanarak yazdığı büyük boydaki hilye-i şerif levhaları büyük emek mahsulü olup kendisinden ne önce ne de sonra yazılabilmiştir. Böyle bir hilyesi Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir (Güzel Yazılar, nr. 1312). Celî-sülüs yazılarında Hacı Nazif Bey üslûbunu benimseyen Fehmî aynı zamanda “İstanbul ağzı” Kur’an tilâvetinde de üstat bir hâfız olarak tanınmıştır.

BİBLİYOGRAFYA:

İbnülemin, Son Hattatlar, s. 92-93; M. Uğur Derman, İslâm Kültür Mirasında Hat San’atı, İstanbul 1992, s. 218.

M. Uğur Derman