FEZÂRÎ, İbrâhim b. Abdurrahman

إبراهيم بن عبد الرحمن الفزاري

Ebû İshâk Burhânüddîn İbrâhîm b. Abdirrahmân b. İbrâhîm el-Fezârî eş-Şâfiî (ö.729/1329)

Şâfiî fakihi.

Mısır asıllı olup Rebîülevvel 660’ta (Şubat 1262) Dımaşk’ta doğdu ve orada yaşadı. Babası Firkâh’a izafeten İbnü’l-Firkâh diye de anılır. Babası ve dedesi de fakihtir. Babasından fıkıh, amcası Şerefeddin Ahmed b. İbrâhim’den Arapça okudu. Ayrıca Ebü’l-Abbas İbn Abdüddâim, İbn Ebü’l-Yüsr, İbn Ebû Asrûn, Ebû İshak İbrahim b. Abdülazîz es-Sülemî, Ebü’l-Abbas İbnü’n-Nehhâs, Abdüllatif el-Harrânî ve Muhammed b. Ahmed eş-Şerîşî gibi âlimlerden ders aldı. Dımaşk’ta Bâdrâiyye Medresesi’nde müderrislik yaptı, birçok öğrenci yetiştirdi. Tâceddin es-Sübkî ve Muhammed b. Câbir el-Vâdîâşî ondan icâzet alan tanınmış âlimlerdendir. Amcası Şerefeddin’in ölümü üzerine Dımaşk’taki Emeviyye Camii hatipliğine tayin edildiyse de bir ay sonra bu görevden ayrıldı. Necmeddin İbn Sasrâ ölünce (ö. 723/1323) onun yerine Dımaşk başkadısı olması için yapılan teklifi kabul etmedi. Zamanında Şâfiî mezhebinin en önde gelen âlimlerinden biri olan Fezârî Cemâziyelevvel 729’da (Mart 1329) vefat etti ve Bâbü’s-sagīr Kabristanı’nda babasının yanına defnedildi.

Alçak gönüllü, iyilik sever bir kişi olan Fezârî tartışmadan kaçınır, devlet adamlarına pek yaklaşmazdı. İlimle meşgul olan kişilere hizmetten zevk duyar, öğrencilerinin ihtiyaçlarıyla yakından ilgilenirdi. Çağdaşı Takıyyüddin İbn Teymiyye ile bazı konularda farklı görüşlere sahip oldukları halde birbirlerine saygı göstermişler ve aralarındaki münasebeti kesmemişlerdir.

Eserleri. 1. BâǾiŝü’n-nüfûs ilâ ziyâreti’l-Ķudsi’l-maĥrûs. On üç fasıldan meydana gelmekte olup Ebû Muhammed İbn Asâkir’in el-CâmiǾu’l-müstaķśâ fî feżâǿili’l-Mescidi’l-aķśâ’sından ve ilgili diğer eserlerden özetlenmiştir. Süleymaniye Kütüphanesi’nde nüshaları bulunan eser (Hacı Mahmud Efendi, nr. 2015; Reîsülküttâb Mustafa Efendi, nr. 236/2; Şehid Ali Paşa, nr. 985/2, 1398/3; Ayasofya, nr. 3469) Charles D. Matthews tarafından yayımlanmıştır (Journal of the Palestine Oriental Society,


XIV-XV [Jerusalem 1934-1935], s. 284-293; XIX [1935], s. 51-87, Arapça metin). 2. el-İǾlâm bi-feżâǿili’ş-Şâm. Ali b. Muhammed er-Rabaî’nin Feżâǿilü’ş-Şâm ve Dımaşķ adlı eserinin özetidir (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, nr. 9402). 3. el-Menâǿiĥ li-ŧâlibi’ś-śayd ve’z-zebâǿiĥ (Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 985/1; Gotha, nr. 2095). Müellifin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: TaǾlîķ Ǿale’t-Tenbîh (Ebû İshak İbrâhim b. Ali eş-Şirâzî’nin Şâfiî fıkhına dair eserinin şerhi), Fetâvâ İbni’l-Firkâh, er-Ruħśatü’l-Ǿamîme fî aĥkâmi’l-ġanîme, Ĥallü’l-ķınâǾ fî ĥılli’s-semâǾ, Risale fî mesâǿili’l-ħulǾ, Şerĥu Müntehe’s-sûl ve’l-emel (Cemâleddin İbnü’l-Hâcib’in usule dair eserinin şerhi), Şerĥu’l-Elfiyye (İbn Mâlik’in nahve dair eserinin şerhi).

BİBLİYOGRAFYA:

Zehebî, el-Ǿİlber, IV, 85-86; İbn Fazlullah el-Ömerî, Mesâlik, VI, 230-231; Safedî, el-Vâfî, VI, 43-44; Sübkî, Ŧabaķāt (Tanâhî), IX, 312-398; İsnevî, Ŧabaķātü’ş-ŞâfiǾiyye, II, 290; İbn Kesîr, el-Bidâye, XN, 146; Vâdîâşî, Bernâmec (nşr. Muhammed Mahfuz), Beyrut 1980, s. 84-85; İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, I, 34-35; İbn Tağrîberdî, el-Menhelü’ś-śâfî, I, 99; Nuaymî, ed-Dâris fî târîħi’l-medâris, Dımaşk 1367, I, 208-209; Keşfü’ž-žunûn, I, 127, 153, 218, 489, 687, 873; II, 1219, 1251, 1275, 1276, 1577, 1779, 1847, 1855; İbnü’l-İmâd, Şeźerâtü’ź-źeheb, VI, 88; Îżâĥu’l-meknûn, I, 299; Brockelmann, GAL, II, 161; Suppl., I, 567-568; II, 161; Ziriklî, e-AǾlâm, I, 39; Kehhâle, MuǾcemü’l-müellifîn, I, 43-44; I. Krachkovsky, Târîħu’l-edebi’l-Coġrâfiyyi’l-ǾArabî (trc. Selâhaddin Osman Hâşim), Kahire 1965, II, 510-511; Sarton, introduction, III, 804; Selâhaddin el-Müneccid, MuǾcemü’l-müǿerriħîne’d-Dımaşķıyyîn, Beyrut 1978, s. 138.

Hasan Güleç