HACCÂC el-HİMYERÎ

(الحجّاج الحميري)

Haccâc b. Bâb el-Himyerî (ö. 65/685)

Abdullah b. Zübeyr’in kumandanlarından.

Hayatı hakkında kaynaklarda fazla bilgi yoktur. Abdullah b. Zübeyr ile Emevîler arasında başlayan hilâfet mücadelesinde Mekke’de halifeliğini ilân eden Abdullah’a biat etmiş ve onun safında yer almıştır.

Ahvaz’da Hâricîliğin propagandasını yapan Nâfi‘ b. Ezrak kendisine biat etmeyenlere karşı zalimce davranıyor ve çocuklarını öldürüyordu; biat edenlerden de haraç alıyordu. Nâfi‘, Hâricîliği Sevâd’ın her tarafına yaymaya çalıştı. Ancak onun faaliyetlerinden endişe duyan halk Ahnef b. Kays’a başvurarak Hâricîler’den şikâyetçi oldu. Ahnef’in isteği üzerine Abdullah b. Zübeyr’in Basra valisi Abdullah b. Hâris el-Hâşimî, Müslim b. Ubeys’i Hâricîler’le savaşa memur etti. Hâricîler’in üzerine yürüyen Müslim’in ordusunda sağ kanat kumandanlığına Haccâc el-Himyerî getirildi. Taraflar Dûlâb’da şiddetli bir savaşa giriştiler (65/685). Müslim b. Ubeys ile Hâricî lideri Nâfi‘ b. Ezrak savaşın başında öldürüldü. İbnü’l-Esîr, Müslim’in ölümünden sonra Basralı kuvvetlerin başına Haccâc el-Himyerî’nin geçtiğini söyler. Müberred ise Rebî‘ el-Eczem’in kumandayı ele aldığını ve yirmi gün kadar savaştıktan sonra onun da öldüğünü, daha sonra da Haccâc’in Basralılar tarafından zorla kumandanlığa getirildiğini kaydeder. Haccâc el-Himyerî bu savaşta Haricîler tarafından öldürülmüştür.

BİBLİYOGRAFYA:

Taberî, Târiħ (Ebü’l-Fazl), V, 613-614; Eş‘arî, Maķālât (Abdülhamîd), I, 157-158; Müberred, el-Kâmil (nşr. M. Ahmed ed-Dâlî), Beyrut 1406/1986, III, 1224-1261; Yâkūt, MuǾcemü’l-büldân (nşr. F. Wüstenfeld), Tahran 1965, II, 622-624; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, IV, 194-195; Ziriklî, el-AǾlâm, II, 174; J. Wellhausen, İslâmiyet’in İlk Devrinde Dinî-Siyasî Muhalefet Partileri (trc. Fikret Işıltan), Ankara 1989, s. 49.

Nadir Özkuyumcu