HADDÂD, Ebû Bekir
(أبو بكر الحدّاد)
Radıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed el-Haddâd (ö. 800/1398)
Hanefî fakihi.
Yemen’de Zebîd’in bir köyü olan Abbâdiye’de doğdu. Haddâdî nisbesiyle de anılır. Babasından, ayrıca Ali b. Nûh, Ali b. Ömer el-Alevî ve Ebû Bekir b. Ali el-Hâmilî’den ders okudu. Kendisi de Zebîd’de birçok ilim adamı yetiştirdi. el-ǾAķīķu’l-Yemânî’nin müellifi Abdullah b. Ali ed-Damedî, Yemenli âlimlerden Hanefî mezhebine dair en çok eser veren kişinin Haddâd olduğunu söyler. Şevkânî de onun eserlerinin yirmi cildi bulduğunu kaydeder. Haddâd 6 Cemâziyelevvel 800’de (25 Ocak 1398) Zebîd’de vefat etti ve orada defnedildi.
Eserleri. 1. es-Sirûcü’l-vehhâc. Kudûrî’nin el-Muħtaśar’ına yaptığı şerh olup sekiz cilttir (yazma nüshaları için bk. Brockelmann, GAL, I, 183; Sezgin, I, 454). Kâtib Çelebi, Birgivî’nin bu kitabı muteber olmayan eserlerden saydığını söyler (Keşfü’ž-žunûn, II, 1631). Ahmed b. Muhammed b. İkbâl, eserdeki tekrarları çıkararak meydana getirdiği kitaba el-Baĥrü’z-zâħir adını vermiştir (a.e., II, 1631). 2. el-Cevheretü’n-neyyire. es-Sirâcü’l-vehhâc’ın muhtasarı olup iki cilt halinde yayımlanmıştır (İstanbul 1301, 1306, 1314, 1323; Kahire 1322; Delhi 1327; Lahor 1328). 3. Sirâcü’ž-žalâm ve bedrü’t-tamâm. Müellifin hocalarından Hâmilî’nin fıkha dair Dürrü’l-mühtedî ve źuħrü’l-muķtedî adlı manzumesinin şerhidir (Süleymaniye Ktp., İzmir, nr, 195, Lâleli, nr. 1051; ayrıca bk. Brockelmann, GAL Suppl., I, 646). 4. en-Nûrü’l-müstenîr. Necmeddin en-Nesefî’nin hilâf konusundaki Manžûmetü’n-Nesefiyye’sinin şerhidir (a.g.e., I, 761). 5. Keşfü’t-tenzîl fî taĥķīķi’l-mebâĥiŝ ve’t-teǿvîl. Kur’ân-ı Kerîm’in bir tefsiridir (Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 190, Fâtih, nr. 396, 397, Esad Efendi, nr. 150, Lâleli, nr. 154, Süleymaniye, nr. 125, Musalla Medresesi, nr. 1910/11, Çorlulu Ali Paşa, nr. 29; ayrıca bk. Brockelmann, GAL, II, 241; Suppl., II, 250, 985). Şevkânî, bu eserin kendi çağında Tefsîrü’l-Ĥaddâd diye meşhur olduğunu yazmaktadır. 6. Şerĥu Kitabi’n-Nafaķāt (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3729/29). 7. Şerĥu Ķaydi’l-evâbid fi’l-luġa. İsmâil b. İbrâhim er-Rabaî’nin kasidesinin şerhidir (Keşfü’ž-žunûn, II, 1367). 8. er-Raĥîķu’l-maħtûm. Fıkha dair Ķaydü’l-evâbid adlı eserin şerhidir (a.g.e., II, 1367).
BİBLİYOGRAFYA:
Ali b. Hasan el-Hazrecî, el-ǾUķūdü’l-lüǿlüǿiyye (nşr. M. Besyûnî Asel), Kahire 1329-32/1911-14; II, 296, 316; Keşfü’ž-žunûn, I, 446; II, 1367, 1488, 1631, 1868; Şevkânî, el-Bedrü’ŧ-ŧâliǾ, I, 166; Serkîs, MuǾcem, I, 746; Brockelmann, GAL, I, 183; II, 241; Suppl., I, 296, 646, 761; II, 250, 985; Îzâĥu’l-meknun, II, 7; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 235; Ziriklî, el-AǾlâm, II, 42-43; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, III, 67; Sezgin, GAS, I, 454; Habeşî, el-Fikrü’l-İslâmî fi’l-Yemen, s. 208-214; Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Âlimleri, İstanbul 1990, s. 89; el-Ķāmûsü’l-İslâmî, II, 51.
Ebubekir Sifil