HAMÎDÜDDİN SİVÂLÎ
(حميد الدين سوالي)
(ö. 674/1276)
Çiştiyye tarikatına mensup Hindistanlı sûfî.
VII. (XIII.) yüzyılın başlarında Delhi’de doğdu. Ashaptan Saîd b. Zeyd’in soyundan gelen ailesi müslüman yönetici sınıfına mensuptur. İyi bir eğitim görmesine rağmen gençlik yıllarında zevk ve safaya düşkün biri olarak dikkati çeken Hamîdüddin daha sonra dinî bir hayat tarzı sürdürmeye karar verdi ve Ecmîr’de İslâmiyet’i yaymaya çalışan Çiştiyye tarikatının kurucusu Hâce Muînüddin Hasan el-Çiştî’ye (ö. 633/1236) intisap etti. Sülûkünü kısa sürede tamamlaması üzerine şeyhi kendisine “sultânü’t-târikîn” unvanını verdi ve bu unvanla tanındı. Çiştiyye tarikatından hilâfet aldıktan sonra Ecmîr’den ayrılarak Nâgevr şehri yakınlarında bir köy olan Sivâl’e yerleşti. Burada mensubu olduğu yönetici sınıfıyla ilgisini kesti ve iki dönümlük arazisini ekip biçerek geçimini sağladı.
Hamîdüddin Sivâlî, Çiştiyye tarikatının Hindistan topraklarında yayılmasını sağlayan ilk önemli Çiştî şeyhlerinden biridir. Diğer Çiştî şeyhleri şehir merkezlerinde faaliyet gösterirken Hamîdüddin irşad çalışmalarını kırsal kesimde sürdürmeyi tercih etmiştir. Ortaçağ Hint-İslâm dünyasının ünlü sûfîsi Bahâeddin Zekeriyyâ’ya ve dönemin diğer mutasavvıflarına dinî ve tasavvufî konularda mektuplar gönderen Hamîdüddin Sivâlî bazı şiir ve tasavvufî risâleler kaleme almıştır. Abdülhak ed-Dihlevî’nin Aħbârü’l-aħyâr adlı eserinde bu risâlelerden geniş nakiller bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Mîrhord, Siyerü’l-evliyâǿ (trc. İ‘câzülhak Kuddûsî), Lahor 1992, s. 280-286; Abdülhak ed-Dihlevî, Aħbârü’l-aħyâr, Delhi 1414/1994, s. 67-84; Abdülhay el-Hasenî, Nüzhetü’l-ħavâŧır, I, 111-112; Storey, Persian Literature, I, 6, 1192; I. H. Siddiqui, “Ĥamīd al-Dīn Sūfī Nāgawrī Siwālī”, EI² Suppl. (İng.), s. 353.
Ethem Cebecioğlu