HÂRİCE b. HUZÂFE
(خارجة بن حذافة)
Hârice b. Huzâfe b. Gānim el-Kureşî el-Adevî (ö. 40/661)
Sahâbî.
Kureyş kabilesinin Benî Adî koluna mensup olduğu için Kureşî ve Adevî nisbeleriyle anılır. Annesi Fâtıma bint Amr b. Büceyre el-Adeviyye’dir. Kureyş arasında kahramanlığı ile tanınan ve “1000 kişiye bedel” bir süvari sayılan Hârice’nin ne zaman müslüman olduğu bilinmemektedir. Hz. Ömer döneminde Mısır’ın fethine katıldı ve halifenin Amr b. Âs’a gönderdiği takviye birliklerden birine kumanda etti. Mısır’ın fethinden sonra Hz. Ömer, Amr b. Âs’a yazdığı mektupta Bey‘atürrıdvân’a katılanlarla birlikte kahramanlığı ve yararlılıkları sebebiyle Hârice’ye de atıyye verilmesini istedi (İbn Sa‘d, IV, 261). Hârice daha sonra Amr b. Âs tarafından şurta âmiri olarak görevlendirildi. Bazı kaynaklarda kadı olarak görev yaptığı da kaydedilir.
Hz. Ali’yi, Muâviye b. Ebû Süfyân’ı ve Amr b. Âs’ı öldürmek üzere harekete geçen üç Hâricî’den Zâzeveyh, 17 Ramazan 40 (24 Ocak 661) tarihinde vali Amr b. Âs’ın rahatsızlığı sebebiyle sabah namazını kıldırmakla görevlendiren Hârice b. Huzâfe’yi Amr zannedip hançerle şehid etti. Hârice’nin iki hanımından Abdurrahman, Ebân, Abdullah ve Avn adında dört oğlu olmuştur.
Hârice b. Huzâfe’nin naklettiği vitir namazıyla ilgili hadis Abdullah b. Ebû Mürre ez-Zevfî ve Abdurrahman b. Cübeyr el-Mısrî tarafından rivayet edilmiş; Dârimî, İbn Mâce, Ebû Dâvûd ve Tirmizî’nin es-Sünen’lerinde yer almıştır (Wensinck, VIII, 69).
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, IV, 188-189, 261; Kindî, el-Vülât ve’l-ķuđât (Nassâr), s. 33, 39, 55; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, III, 203; a.mlf., et-Târîħu’ś-śaġīr, I, 93; Ya‘kūbî, Târîħ, II, 212; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), IV, 253; V, 149; İbn Ebû Hâtim, el-Cerĥ ve’t-taǾdîl, III, 373; İbn Hibbân, eŝ-Ŝiķāt, III, 111; a.mlf., Meşâhîr, s. 56; İbn Hazm, Cemhere, s. 156; İbn Kudâme, et-Tebyîn fî ensâbi’l-Ķureşiyyîn (nşr. M. Nâyif ed-Düleymî), Beyrut 1408/1988, s. 442, 452; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, III, 394; a.mlf., Üsdü’l-ġābe (Bennâ), II, 83-84; İbn Hallikân, Vefeyât, VII, 216-217; Mizzî, Tehźîbü’l-Kemâl, VIII, 6-8; İbn Kesîr, el-Bidâye, VII, 330; Fâsî, el-Ǿİķdü’ŝ-ŝemîn, IV, 256-257; İbn Hacer, el-İśâbe, I, 399; a.mlf., Tehźîbü’t-Tehźîb, III, 74; Wensinck, el-MuǾcem, VIII, 69.
Hüseyin Algül