HİKMET, Ali Asgar
(1893-1980)
Devlet adamı, edebiyatçı ve şair.
Şîraz’da doğdu. Haşmetü’l-memâlik Ahmed Alî-i Müstevfî’nin oğludur. Öğrenimine Medrese-i Kadîme-i Mansûriyye’de başladı. 1915’te Tahran’a giderek tanınmış
âlimlerden ders aldı. Tahran Amerikan Koleji’nden mezun olduktan sonra Eğitim Bakanlığı’nda çalışmaya başladı (1919). 1925 yılında bu bakanlıkta müfettişliğe tayin edildi. Bir süre bu görevde bulunduktan sonra 1927’de Adalet Bakanlığı’na geçti. 1930’da hukuk alanında incelemeler yapmak ve tahsilini tamamlamak üzere Avrupa’ya gitti. 1932 yılında Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. 1934’te Tahran’a çağrılarak Eğitim Bakanlığı’nda bir göreve tayin edildi, ayrıca Tahran Üniversitesi’nde İran edebiyatı dersleri vermeye başladı. 1935 yılında Tahran Üniversitesi rektörlüğüne getirildi. UNESCO İran Komisyonu ve Millî Eserler Kurumu başkanı olarak görev yaptı. Bir süre Dışişleri bakanlığı ve bakanlık müsteşarlığı görevlerini yürüten Hikmet 1953’te Hindistan büyükelçiliğine tayin edildi. Lahor, Delhi ve Aligarh üniversiteleri tarafından kendisine fahrî doktor unvanı verildi. Daha sonra emekliye ayrıldı (1957). Ali Asgar Hikmet özel kütüphanesindeki zengin yazma ve basma kitap koleksiyonunu Tahran Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi’ne bağışladı. Tahran’da vefat eden Hikmet Şîraz’da defnedildi.
Eserleri. A) Telif Eserleri: Uśûl-i Fenn-i Münâžara (Tahran 1316 hş.); MuŧâlaǾa-i Taŧbîķī-yi Romeo vü Juliet bâ Leylâ vü Mecnûn (Tahran 1317 hş.); Dersî ez Dîvân-ı Ĥâfıž (Tahran 1319-1320 hş.); Zindegî-yi Câmî veya sadece Câmî (Tahran 1322, 1363 hş.; M. Nuri Gencosman tarafından Câmî, Hayatı ve Eserleri adıyla Türkçe’ye çevrilmiştir [3. baskı, İstanbul 1991]); Risâle der Bâb-ı Emîr ǾAlî Şîr Nevâǿî (Tahran 1326 hş.); Pârsî-yi Naġz (Tahran 1330 hş.); Emŝâl-i Ķurǿân (Tahran 1333 hş.); Naķş-i Pârsî ber Eĥcâr-i Hind (Kalküta 1957; Tahran 1338 hş.); Serzemîn-i Hind (Tahran 1337 hş.); Nüh Güftâr der Târîħ-i Edyân (Şîraz 1339 hş.; Tahran 1341 hş.); İslâm ez Nažargâh-i Dânişmendân-i Ġarb (Tahran 1340 hş.). Ali Asgar Hikmet’in divanı Sâdât-ı Nâsırî tarafından Süħan-i Ĥikmet adıyla yayımlanmıştır (Tahran 1351 hş.).
B) Tercümeleri. Nikola Haddâd-ı Mısrî, Râh-i Zindegânî (Tahran 1346 hş.); Shakespeare, Efsâne-i Dilpeźîr (Tahran 1321 hş.); Shakespeare, Penç Dram (Tahran 1321 hş.); E. Browne, ez SaǾdî tâ Câmî (E. Browne’nin Literary History of Persia adlı eserinin III. cildinin çevirisidir [Tahran 1327 hş.]). Kalidasa, Şakûntalâ yâ Enguşter-i Gumşude (V. yüzyılda yaşayan Hint şairi Kalidasa’nın Sanskrit edebiyatının şaheserlerinden Abhicnanaşakuntala adlı oyununun çevirisidir [Bombay 1336 hş.]); L. Tolstoy, Restâħîz (Tahran 1339 hş.); Edward Şier, Elvâĥ-i Bâbil (Tahran 1341 hş.); Corcî Zeydân, Emîn u Meǿmûn (Tahran, ts.).
Reşîdüddîn-i Meybüdî’nin, Hâce Abdullah-ı Ensârî’nin tefsiri olarak da bilinen Keşfü’l-esrâr ve Ǿuddetü’l-ebrâr (Tahran 1331-1339/1952-1960) adlı on ciltlik eseriyle Ali Şîr Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis’ini (Tahran 1323 hş.) neşre hazırlayan Ali Asgar Hikmet’in dergilerde yayımlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Reşîd-i Yâsimî, Edebiyyât-i MuǾâśır, Tahran 1316 hş., s. 41-44; Nuħustin Kongre-i Nüvîsendegân-ı Îrân Tîrmah 1325, Tahran 1326 hş./1947, s. 11-40; Abdülhamîd-i Halhâlî, Teźkire-i ŞuǾarâ-yi MuǾâśır-i Îrân, Tahran 1333 hş., s. 75-80; M. Bâkır-ı Burkaî, Süħanverân-ı Nâmî-i MuǾâśır, Tahran 1951, II, 1171-1175; Hânbâbâ, Fihrist, I-V, tür.yer.; a.mlf., Müǿellifîn-i Kütüb-i Çâpî-yi Fârsî u ǾArabî, Tahran 1342 hş./1963, IV, 450-460; Bozorgi Alavi, Geschichte und Entwicklung der Modernen Persischen Literatur, Berlin 1964, s. 183; Murtazâ Sultânî, Fihrist-i Mecellehâ-yi Fârsî ez İbtidâ tâ Sâl-i 1320 Şemsî, Tahran 2536 şş./1977, s. 38; Muhammed-i İshak, Süħanverân-ı Nâmî-yi Îrân der Târîħ-i MuǾâśır, Tahran 1363 hş., II, 158-163; Abdürrefi‘ Hakīkāt, Ferheng-i ŞâǾirân-ı Zebân-ı Pârsî, Tahran 1368 hş., s. 173-174; Hüseyn-i Âbidînî, Śad Sâl-i Dâstânnüvîsî der Îrân, I-II, Tahran 1369/1990, tür.yer.
Mehmet Kanar