İBNÜ’l-MUZAFFER
(ابن المظفّر)
Ebü’l-Hüseyn Muhammed b. el-Muzaffer b. Mûsâ el-Bezzâz el-Bağdâdî (ö. 379/989)
Hadis hâfızı.
Muharrem 286’da (Ocak 899) Bağdat’ta doğdu. Aslen Sâmerrâlı olup babası Sâmerrâ’dan Bağdat’a gidip yerleşmiştir. Sahâbî Seleme b. Ekva‘ın soyundan geldiği söylenmekle beraber kendisi hem bu konuda hem de Arap olup olmadığı hususunda kesin bilgiye sahip bulunmadığını belirtmiştir. Hatîb el-Bağdâdî, İbnü’l-Muzaffer’in soyunun Seleme’ye dayandığına dair bilgiyi sadece Abdülvâhid b. Ali b. Berhân’ın verdiğini söyleyerek bunu şüpheyle karşılamıştır (Târîħu Baġdâd, III, 262). İbnü’l-Muzaffer 300 (912) yılı başından itibaren hadis öğrenimine başladı. Harran, Dımaşk, Mısır, el-Cezîre, Halep, Humus, Vâsıt, Kûfe ve Rakka’ya giderek Kāsım b. Zekeriyyâ el-Mutarriz, İbn Cerîr et-Taberî, İbnü’l-Bâgandî, Ebü’l-Kāsım el-Begavî, İbn Ebû Dâvûd, Tahâvî ve Ebû Arûbe gibi âlimlerden hadis öğrendi. Kendisinden Dârekutnî, İbn Şâhîn, Berkānî, İbn Ebü’l-Fevâris, Mâlînî, Ebû Nuaym el-İsfahânî ve Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî hadis rivayet etti. İbnü’l-Muzaffer sika, me’mûn gibi vasıflarla anılmış olup ondan binlerce hadis yazan Dârekutnî’nin kendisine büyük saygı gösterdiği, Şîa’ya meyilli olup olmadığı yolundaki bir soruya onlara sempatisi bulunduğunu, ancak bunun güvenilirliğine zarar verecek nitelikte sayılmadığını belirttiği kaydedilmektedir. İbnü’l-Muzaffer Cemâziyelevvel 379’da (Ağustos 989) Bağdat’ta vefat etti.
Eserleri. 1. el-Fevâǿid (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Hadis, nr. 357, vr. 96-100; Mecmua, nr. 80, vr. 83-87). 2. el-Fevâǿidü’l-münteķāti’l-ġarâǿibi’l-ĥisân (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 117, vr. 214-223). 3. el-Cüzǿ fîhi mine’l-fevâǿidi’l-münteķāt Ǿani’ş-şüyûħi’l-Ǿavâlî (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 10-11). 4. Ĥadîŝ (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 56, vr. 244a-262a). 5. Ġarâǿibü ĥadîŝi’l-İmâm Ebî ǾAbdillâh Mâlik b. Enes (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Hadis, nr. 279, vr. 63-77). 6. Ġarâǿibü ĥadîŝi ŞuǾbe b. el-Ĥaccâc. Abdullah b. Abdülazîz el-Gusn tarafından yüksek lisans tezi olarak neşre hazırlanmıştır (1404, Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye külliyyetü usûli’d-dîn). 7. Münteķā min ĥadîŝi Hişâm b. ǾAmmâr (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 63, vr. 153-164). Onun ayrıca Feżâǿilü İbn ǾAbbâs adlı bir eseri bulunduğu kaydedilmektedir (İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, V, 383).
BİBLİYOGRAFYA:
Hatîb, Târîħu Baġdâd, III, 262-264; İbnü’l-Cevzî, el-Muntažam, VII, 152-153; İbn Abdülhâdî, ǾUlemâǿü’l-ĥadîŝ, III, 172-174; Zehebî, Teźkiretü’l-ĥuffâž, III, 980-982; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâǿ, XVI, 418-421; a.mlf., Mîzânü’l-iǾtidâl, IV, 43; İbn Kesîr, el-Bidâye, XI, 308; İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, V, 383-384; Süyûtî, Ŧabaķātü’l-ĥuffâž (Ömer), s. 389-390; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, III, 96; Ziriklî, el-AǾlâm, VII, 325; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, XII, 38; Sezgin, GAS, I, 204-205; Elbânî, Maħŧûŧât, s. 393-394; Kettânî, er-Risâletü’l-müstetrafe (Özbek), s. 88, 153, 154, 183, 233-234.
Kâmil Çakın