İBNÜ’s-SAFFÂR, Ebü’l-Velîd

(أبو الوليد ابن الصفّار)

Ebü’l-Velîd İbnü’s-Saffâr Yûnus b. Abdillâh b. Muhammed b. Mugīs el-Kurtubî (ö. 429/1038)

Hadis ve fıkıh âlimi, kadı.

2 Zilkade 338’de (23 Nisan 950) Kurtuba’da (Cordoba) doğdu. Öğrenimini memleketinde tamamladı. Ebû Bekir İbnü’l-Ahmer’den Nesâî’nin es-Sünen’ini, Ebû Îsâ el-Leysî’den İmam Mâlik’in el-Muvaŧŧaǿını rivayet etti. Ayrıca İbn Zerb’den fıkıh, Hasan b. Reşîķ el-Askerî gibi hocalardan


fıkıh ve hadis tahsil etti; Dârekutnî’den de icâzet aldı. Mekkî b. Ebû Tâlib, Ebû Amr ed-Dânî, İbn Hazm, İbn Abdülber en-Nemerî, Bâcî, İbnü’l-Hazzâ ve İbnü’t-Tallâ‘ ondan istifade eden âlimlerden bazılarıdır.

Değişik görevlerde bulunan İbnü’s-Saffâr, Batalyevs’e (Badajoz) kadı olarak gönderildi, bir müddet sonra bu görevi bırakınca buradaki Zehrâ Camii’ne hatip olarak tayin edildi, bu arada şûra üyeliği görevini de yürüttü. Daha sonra Kurtuba Camii imamlığı, bir süre de vezirlik yaptı. Bu görevden azledilince evine çekildiyse de ilerlemiş yaşına rağmen III. Hişâm tarafından 419’da (1028) Kurtuba kadılığına tayin edildi ve ölünceye kadar bu görevini sürdürdü. Hadis ilimleri ve fıkıh alanında iyi yetişmiş bir âlim, güzel konuşan bir vâiz olduğu, sûfiyâne şiirler yazdığı, zühd hayatına önem verdiği belirtilen İbnü’s-Saffâr 28 Receb 429’da (6 Mayıs 1038) vefat etti ve İbn Abbas Kabristanı’na defnedildi.

İbnü’s-Saffâr’ın kaynaklarda adı geçen eserleri şunlardır: el-MuvaǾǾab fî şerĥi (tefsîri)’l-Muvaŧŧaǿ, Feżâǿilü’l-munķaŧıǾîne ilallāhi Ǿazze ve celle, et-Tesellî Ǿani’d-dünyâ bi-teǿmîli ħayri’l-âħirah, Kitâbü Ŧıbbi’l-ķulûb eş-şâfî min elemi’ź-źünûb, el-İbtihâc bi-maĥabbeti’l-lâhi teǾâlâ, et-Teysîr ve’t-tesbîb ve’l-iħtiśâś ve’t-taķrîb, Ünsü’l-vaĥîd, Feżâǿilü’l-enśâr, Kitâbü’l-MuǾammerîn, Feżâǿilü’l-müteheccidîn, DuǾâǿü’ś-śâliĥîn, Kitâbü Maĥabbeti’llâh, Kitâbü’l-Mevâķıf, Mesâǿilü İbn Zerb, el-Mûcizü’l-kâfî, Kitâbü’l-Ǿİbâd, Kitâbü’l-Müstaśriħîne bi’llâhi sübĥânehû ve teǾâlâ Ǿinde nüzûli’l-belâ, Kitâbü’l-Ĥikâyât.

BİBLİYOGRAFYA:

Humeydî, Ceźvetü’l-muķtebis (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Kahire 1410/1989, II, 613; Feth b. Hâkān el-Kaysî, Maŧmaĥu’l-enfüs ve mesraĥu’t-teǿennüs fî müleĥi ehli’l-Endelüs (nşr. M. Ali Şevâbike), Beyrut 1403/1983, s. 59-60; Kādî İyâz, Tertîbü’l-medârik, IV, 739; İbn Hayr, Fehrese, s. 287; İbn Beşküvâl, eś-Śıla (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Beyrut 1410/1989, III, 981-982; Dabbî, Buġyetü’l-mültemis (Ebyârî), II, 688; İbn Saîd el-Mağribî, el-Muġrib, II, 159; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, XVII, 569-570; Nübâhî, Târîħu ķuđâti’l-Endelüs (nşr. Meryem Kāsım Tavîl), Beyrut 1415/1995, s. 126-127; İbn Ferhûn, ed-Dîbâcü’l-müźheb, II, 374-375; İbn Kunfüz, Vefeyât (nşr. Âdil Nüveyhiz), Beyrut 1971, s. 238; Keşfü’ž-žunûn, I, 495; II, 1707; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 572; Îżâĥu’l-meknûn, I, 285-287; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, XIII, 348-349; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), VIII, 262; Hasan Yûsufî Eşkûrî, “İbn Śaffâr”, DMBİ, IV, 112-113.

Ali Osman Koçkuzu