İZHAR

(الإظهار)

Bir tecvid terimi.

Sözlükte “ortaya çıkmak” anlamındaki zuhûr kökünden türeyen izhâr “bir şeyi açıklamak, ortaya çıkarmak; açıktan okumak” mânalarına gelir. Tecvid ilminde “iki harfin arasını ayırma” (harfi mahrecinde okuma) demektir. Sâkin nûn veya tenvinden sonra أ، ح، خ، ع، غ، هـ harflerinden birinin gelmesi halinde sâkin nûn veya tenvin bu harflerin önünde idgam, iklâb veya ihfâ edilmeden izharla okunur ( عليماً حكيماً، منهgibi). Burada izhar yapmaya sebep, sâkin nûn veya tenvinle izhar harflerinin mahreçlerinin birbirine olan uzaklığıdır. Kırâat-i aşere imamlarından Ebû Ca‘fer el-Kārî ħâ ve “gayn”ı ihfâ harflerinden saydığı için ona göre bu iki harften önceki sâkin nûn veya tenvin de ihfâ edilerek okunur ( هل من خالق غير الله gibi). Sâkin mîm de bâ ve “mîm”in dışındaki harfler önünde bulunduğunda izharla okunmuş ve buna “izhâr-ı şefevî” denmiştir ( أم لم تنذرهم، لكم دينكمgibi). Gerek sâkin nûn gerekse sâkin “mîm”le ilgili izhar uygulanırken gunneleri belirtilir. Harf-i ta‘rif olan “lâm”dan sonra kamerî harflerden (أ، ب، ج، ح، خ، ع، غ، ف، ق، ك، م، و، هـ، ي)biri bulunduğunda bu lâm da izhar edilir ve izharın bu türüne “izhâr-ı kameriyye” adı verilir ( المؤمن، الحمد، القمرgibi).

BİBLİYOGRAFYA:

Mekkî b. Ebû Tâlib, er-RiǾâye (nşr. Ahmed Hasan Ferhât), Amman 1404/1984, s. 232, 262; Dânî, et-Teysîr (nşr. O. Pretzl), İstanbul 1930, s. 45; İbnü’l-Cezerî, en-Neşr, II, 22-23; Abdurrahman Çetin, Kur’an Okuma Esasları, İstanbul 1987, s. 54-56.

Abdurrahman Çetin