KARA SİNAN

(ö. 885/1480 [?])

Osmanlı âlimi.

Akhisar yakınlarında Seydi köyünden olup doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Sinâneddin Yûsuf, babasının adı Abdülmelik, dedesininki Bahşâyiş’tir. Arapça, fıkıh, astronomi gibi ilimleri tahsil ettikten sonra müderrislik yaptığı kaydedilir. Dinî ilimler ve edebiyatta devrinin önde gelen âlimleri arasında sayılan Kara Sinan’ın vefat tarihi de kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklarda 852 (1448) olarak verilen tarih (Osmanlı Müellifleri, I, 397; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 560) Hezmü’l-cüyûş adlı eserinin telif yılı olup Keşfü’ž-žunûn’da eż-Żamâǿir isimli eserini de 868’de (1464) telif ettiği belirtilir (II, 1087). İbnü’l-İmâd ölüm tarihini 885 (1480) yılının başları olarak kaydeder (Şeźerât, VII, 343).

Eserleri. 1. Ĥâşiye Ǿalâ Şerĥi’l-Viķāye (RiǾâyetü’l-viķāye bi-Viķāyeti’r-rivâye). Sadrüşşerîa es-Sânî’nin, dedesi Tâcüşşerîa’nın fıkha dair Viķāyetü’r-rivâye adlı eserine yazdığı şerhin hâşiyesidir (Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 866, Damad İbrâhim Paşa, nr. 583, vr. 1-378; Murad Molla Ktp., Murad Molla, nr. 799). 2. Zeynü’l-Menâr. Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin fıkıh usulüyle ilgili Menârü’l-envâr’ının şerhidir (Süleymaniye Ktp., Yozgat, nr. 373 [müellif hattı]; Cârullah Efendi, nr. 539). 3. el-Mażbûŧ şerĥu’l-Maķśûd. Sarf ilmine dair el-Maķśûd isimli meşhur eserin şerhidir (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 4851; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6631, 6632). 4. Revâĥu’l-ervâĥ. Ahmed b. Ali b. Mes‘ûd’un sarf ilmine dair Merâĥu’l-ervâĥ’ının şerhidir (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 4795, Esad Efendi, nr. 3134; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6715, 6751; Çorum İl Halk Ktp., nr. 2872; ayrıca bk. Brockelmann, GAL, II, 24; Suppl., II, 14). 5. eś-Śâfiye şerĥu’ş-Şâfiye. İbnü’l-Hâcib’in sarfla ilgili eş-Şâfiye adlı eserinin şerhidir (Süleymaniye Ktp., Harput, nr. 19, Bağdatlı Vehbi Efendi, nr. 1842; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6735; İÜ Ktp., AY, nr. 1312, 2516, 2966). 6. Hezmü’l-cüyûş fi’l-ġālib ve’l-maġlûb. Muhtasar bir eser olup müellif bunu daha sonra Ĥazmü’l-cüyûş adıyla şerhetmiştir (Keşfü’ž-žunûn, II, 2043). 7. eż-Żamâǿir (a.g.e., II, 1088).

Kaynaklarda ve kütüphane kayıtlarında Kara Sinan’a nisbet edilen Ĥâşiye Ǿalâ şerĥi’l-mülaħħaś fi’l-heyǿe ve Ecvibe Ǿan iǾtirâżâti’l-Ķasŧallânî fi’l-cüzǿi’lleźî lâ yetecezzâ adlı risâlelerin Sinan Paşa’ya ait olduğu anlaşılmaktadır.

BİBLİYOGRAFYA:

Taşköprizâde, eş-Şeķāǿiķ, s. 211; Mecdî, Şekāik Tercümesi, s. 228; Hoca Sadeddin, Tâcü’t-tevârih (haz. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara 1992, V, 172; Kâtib Çelebi, Süllemü’l-vüśûl ilâ ŧabaķāti’l-füĥûl, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa,


nr. 1887, vr. 268a; Keşfü’ž-žunûn, II, 1022, 1088, 1651, 1807, 1819, 1826, 2023, 2043; İbnü’l-İmâd, Şeźerât, VII, 343; Kāmûsü’l-a‘lâm, IV, 2634; Osmanlı Müellifleri, I, 397; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 560; Brockelmann, GAL, II, 24; Suppl., I, 647; II, 14; Recep Cici, Kuruluştan Fatih Devrinin Sonuna Kadar Osmanlılarda Fıkıh Çalışmaları (doktora tezi, 1994), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 137-141; Cemil Akpınar v.dğr., Osmanlı Astronomi Literatürü Tarihi, İstanbul 1997, I, 40-41.

Tahsin Özcan