KÜRZ b. ALKAME

(كرز بن علقمة)

Kürz b. Alkame b. Hilâl el-Huzâî (ö. 45/665 [?])

Sahâbî.

Mekke ve civarında yaşayan Huzâa kabilesinin Kâ‘b kolundan olup Kürz b. Hubeyş diye de bilinir. Hem Câhiliye hem İslâm döneminde yaşayan muammerûn*dandır. İyi bir iz sürücü (kāif) olarak şöhret yapmış, kendisinden sonra oğulları da bu mesleği sürdürmüştür. Hicret sırasında Hz. Peygamber ve Ebû Bekir’in izlerini o sürmüş, müşriklerle birlikte Sevr mağarasına kadar gitmiş ve izlerin orada bittiğini görünce onları ya yerin yuttuğunu ya da göğe kaldırıldıklarını söylemiştir. Kürz, Resûl-i Ekrem’in ayağını ve ayak izini gördüğünde bunun Harem-i şerif’te bulunan makām-ı İbrâhim’deki ize benzediğini, dolayısıyla onun da peygamber olması gerektiğini söyleyerek Resûl-i Ekrem’in peygamberliğini bu yolla ispat etmek istemiştir.

Kürz b. Alkame Mekke’nin fethedildiği gün müslüman oldu ve bir ara Medine’ye yerleşti. Zaman zaman Askalân (veya Usfân) şehrine gidip orada ikamet ettiği rivayet edilmektedir. Uzun süre yaşamış olması sebebiyle kendisine çeşitli konularda danışılan kimse konumundaydı. Muâviye b. Ebû Süfyân devrinde Medine Valisi Mervân b. Hakem, Harem-i şerif’in sınırlarını belirleyen bazı nişan ve alâmetlerin kaybolduğunu bir mektupla bildirince Muâviye, Kürz b. Alkame hayatta ise ona danışılmasını ve bütün alâmetlerin buna göre yenilenmesini emretmiş, Harem’in sınırları en son onun tesbitiyle çizilmiştir. Hayatının sonlarına doğru gözlerini kaybeden Kürz 45 (665) yılı civarında vefat etti. Onun nerede öldüğü bilinmemektedir.

Kürz b. Alkame Hz. Peygamber’den altı hadis rivayet etmiş, Urve b. Zübeyr b. Avvâm ve Süleyman b. Habîb tarafından nakledilen bu rivayetleri Tayâlisî (Müsned, s. 182), Humeydî (Müsned, I, 260) ve Ahmed b. Hanbel (Müsned, III, 477) tarafından tahrîc edilmiştir.

BİBLİYOGRAFYA:

Tayâlisî, Müsned, Beyrut, ts. (Dârü’l-ma‘rife), s. 182; Humeydî, Müsned (nşr. Habîbürrahman el-A‘zamî), Beyrut, ts. (Âlemü’l-kütüb), I, 260; Müsned, III, 477; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, VII, 238; İbn Düreyd, el-İştiķāķ, s. 471; İbn Kānî‘, MuǾcemü’ś-śaĥâbe (nşr. Ebû Abdurrahman Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî), Medine 1418/1997, II, 372-373; İbn Hibbân, eŝ-Ŝiķāt, III, 355-356; Taberânî, el-MuǾcemü’l-kebîr (nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî), Beyrut 1405/1985, XIX, 197-199; İbn Hazm, Cemhere, s. 236; a.mlf., Esmâǿü’ś-śaĥâbeti’r-ruvât (nşr. Seyyid Kisrevî Hasan), Beyrut 1412/1992, s. 197; İbn Abdülber, el-İstîǾâb (Bicâvî), III, 1311; a.mlf., el-İnbâh Ǿalâ ķabâǿili’r-ruvât (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Beyrut 1405/1985, s. 81-85; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe (Bennâ), IV, 469-470; İbn Hacer, el-İśâbe (Bicâvî), V, 583; Hâlid Abdurrahman el-Ak, MevsûǾatü’l-Ǿužamâǿ ĥavle’r-resûl, Beyrut 1412/1991, III, 1649.

Mehmet Efendioğlu