MU‘TAZID-BİLLÂH, Ebû Bekir b. Süleyman
(المعتضد بالله أبو بكر بن سليمان)
Ebü’l-Feth el-Mu‘tazıd-Billâh Ebû Bekr b. Süleymân el-Müstekfî-Billâh b. Ahmed el-Hâkim-Biemrillâh el-Abbâsî (ö. 763/1362)
Mısır Abbâsî halifesi (1352-1362).
Halife Müstekfî-Billâh’ın oğludur. Veliahdını belirlemeden ölen kardeşi II. Hâkim-Biemrillâh’ın vefatından sonra onun yakınlarından oluşan Emîr Şeyhûn el-Ömerî
başkanlığındaki bir heyet tarafından alçak gönüllülüğü, hayır severliği ve ilim ehline yakınlığı dolayısıyla tercih edilerek halife seçildi (753/1352). Memlük tarihi kaynakları övgüyle andıkları Mu‘tazıd-Billâh hakkında çok az bilgi vermektedir. Hilâfete geldiği yıl, Halep nâibi ve yandaşlarının isyanını bastırmak amacıyla Suriye’ye doğru sefere çıkan Sultan el-Melikü’s-Sâlih’le birlikte Dımaşk’a giden Mu‘tazıd’ı, Bâbülferec girişindeki Demmâgıyye Medresesi’nde ziyaret ettiğini ve huzurunda bir hadis cüzü okuduğunu söyleyen Ebü’l-Fidâ İbn Kesîr onu genç ve yakışıklı, güzel konuşan ve keskin zekâlı bir kişi olarak tanımlar (el-Bidâye, XIV, 245). Sultan el-Melikü’s-Sâlih Selâhaddin, el-Melikü’n-Nâsır Hasan (ikinci saltanatı) ve el-Melikü’l-Mansûr Selâhaddin Muhammed dönemlerinde halifelik yapan ve 1353, 1359 yıllarında hacca giden Mu‘tazıd Cemâziyelevvel 763’te (Mart 1362) vefat etti.
BİBLİYOGRAFYA:
Safedî, el-Vâfî, X, 235; İbn Kesîr, el-Bidâye, XIV, 244-246, 296; İbn Habîb el-Halebî, Teźkiretü’n-nebîh fî eyyâmi’l-Manśûr ve benîh (nşr. Muhammed Muhammed Emîn), Kahire 1986, III, 248; İbn Dokmak, el-Cevherü’ŝ-ŝemîn (nşr. M. Kemâleddin İzzeddin Ali), Beyrut 1405/1985, I, 234-235; Kalkaşendî, Meǿâŝirü’l-inâfe, II, 154-155; İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, I, 443; Sehâvî, eź-Źeylü’t-tâm Ǿalâ düveli’l-İslâm (nşr. Hasan İsmâil Merve), Küveyt-Beyrut 1413/1992, s. 187-188; Süyûtî, Ĥüsnü’l-muĥâđara, II, 65-66; a.mlf., Târîħu’l-ħulefâǿ (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd), Kahire 1371/1952, s. 500-501; İbn İyâs, BedâǿiǾu’z-zühûr, I/1, s. 548-549, 587; Diyarbekrî, Târîħu’l-ħamîs, Kahire 1283, II, 382; İbnü’l-İmâd, Şeźerât (Arnaût), VIII, 338; Ali Aktan, “Mısır’da Abbâsî Halifeleri”, TTK Belleten, LV/214 (1991), s. 628-629.
İsmail Yiğit