MUGĪRE b. NEVFEL
(مغيرة بن نوفل)
Ebû Yahyâ (Ebû Halîme) Mugīre b. Nevfel b. el-Hâris b. Abdilmuttalib b. Hâşim el-Kureşî (ö. 50/670’ten sonra)
Sahâbî, Medine kadısı.
Hicretten önce Mekke’de dünyaya geldi; daha sonra Medine’de doğduğu ve Hz. Peygamber’in vefatında altı yaşında olduğu da söylenir. Resûl-i Ekrem’in amcası Hâris b. Abdülmuttalib’in torunudur. Mugīre’nin Hz. Osman zamanında Medine’de kadılık yaptığı bilinmektedir. Hz. Ali’nin safında Sıffîn Savaşı’na ve diğer muharebelere katıldı. Güçlü kuvvetli bir kişi olarak nitelendirilen Mugīre, bazı rivayetlere göre Hz. Ali Kûfe’de İbn Mülcem’in saldırısına uğradığında kadife pelerinini suikastçının üzerine atıp daha fazla hamle yapmasını engellemiş ve ardından onu yere yıkarak zehirli kılıcını elinden düşürmüştür (Müberred, III, 1119; Mes‘ûdî, II, 424; krş. DİA, XX, 220). Mugīre, Hz. Ali’nin şehâdetinden sonra Hz. Hasan’ın yanında yer aldı ve Hasan Muâviye ile savaşmak üzere harekete geçtiğinde onu Kûfe’de idareci olarak bıraktı.
Mugīre b. Nevfel, Hz. Ali’nin dul eşi Ümâme bint Ebü’l-Âs ile evlendi. Hz. Ali’nin yaralı yattığı sırada, Hz. Fâtıma’nın ölümünden sonra evlendiği bu eşini kendisinin ardından Muâviye b. Ebû Süfyân’ın almak isteyeceğini düşünerek yakın akrabaları olan Mugīre’ye bizzat önerdiği veya eşine Mugīre ile evlenmesi yolunda tavsiyede bulunduğu rivayet edilmektedir. Mugīre’nin Ümâme’den Yahyâ isimli bir oğlu olmuş, ancak nesebi devam etmemiştir. Fakat Ümâme’nin bu kocasından çocuğu olmadığı da söylenir. Öte yandan Mugīre’nin, 50 (670) yılında vefat eden Ümâme dışındaki hanımlarından Ebû Süfyân b. Hâris b. Abdülmuttalib’in torunu Âmine’den Ebû Süfyân adlı bir oğlu daha olmuş, ancak ondan da soyu devam etmemiştir. Diğer eşleri ve câriyelerinden ise birçok çocuğunun olduğu bilinmektedir. Mugīre b. Nevfel kanalıyla Hz. Peygamber’den bir hadis rivayet edilmiştir; ayrıca onun mürsel olarak rivayette bulunduğu da söylenir.
BİBLİYOGRAFYA:
Abdürrezzâk es-San‘ânî, el-Muśannef (nşr. Habîbürrahman el-A‘zamî), Beyrut 1403/1983, VI, 201; İbn Sa‘d, eŧ-Ŧabaķāt, V, 22, 23; VIII, 40; Mus‘ab b. Abdullah ez-Zübeyrî, Nesebü Ķureyş (nşr. E. Lévi-Provençal), Kahire 1982, s. 86; İbn Kuteybe, el-MaǾârif (Ukkâşe), s. 127, 142; Belâzürî, Ensâb, III, 297; Müberred, el-Kâmil (nşr. M. Ahmed ed-Dâlî), Beyrut 1406/1986, III, 1119; İbn Ebû Hâtim, el-Cerĥ ve’t-taǾdîl, VIII, 231; Mes‘ûdî, Mürûcü’ź-źeheb (Abdülhamîd), II, 424; İbn Hazm, Cemhere, s. 16, 70; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, V, 249-250; VII, 22; İbn Balabân, el-İĥsân fî taķrîbi Śaĥîĥi İbn Ĥibbân (nşr. Şuayb el-Arnaût), Beyrut 1412/1991, XV, 89; İbn Hacer, el-İśâbe, III, 453, 454; VIII, 25, 26; Abdülmelik b. Hüseyin el-Âsımî, Semŧü’n-nücûmi’l-Ǿavâlî fî enbâǿi’l-evâǿil ve’t-tevâlî (nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali M. Muavvaz), Beyrut 1419/1998, I, 505-507; Ethem Ruhi Fığlalı, “İbn Mülcem”, DİA, XX, 220.
Gülgün Uyar