MUHAMMED ALİ el-HADDÂD
(محمّد علي الحدّاد)
Muhammed b. Alî b. Halef el-Haddâd el-Hüseynî (1865-1939)
Mısırlı kıraat âlimi, Mâlikî fakihi.
Mısır’ın güneyinde Yukarı Saîd bölgesindeki Benî Hüseyin köyünde doğdu. Bazı kaynaklarda doğum yeri Benî Hasan olarak zikredilmektedir (Ziriklî, VII, 196). Haddâd el-Kebîr lakabıyla meşhur olan dedesi Halef el-Hüseynî bölgenin tanınmış âlimlerindendi. İlk öğrenimine muhtemelen köyünde başlayan Muhammed Ali bu sırada Kur’ân-ı Kerîm’i ezberledi. Tahsilini ilerletmek için Kahire’ye gidip Ezher’e bağlı orta okula kaydoldu (1877). Ailesinin kıraat ilmindeki geleneği, sesinin güzelliği ve Kur’an tilâvetindeki üstün kabiliyeti onu Kur’an ilimleri alanında çalışmaya yöneltti. Kahire’de amcası Hasan b. Halef el-Hüseynî’den tecvid dersleri aldı ve kırâat-i aşere okudu. Ezher’deki öğrenimi esnasında çeşitli ilimlerde kendini yetiştirdi ve Şeyhü’l-Ezher Selîm el-Bişrî, Muhammed Abdülfettâh Ebü’n-Necâ, Hârûn Abdürrezzâk gibi âlimlerden faydalandı. 1898 yılında Ezher Üniversitesi’nden âlimiyye diploması alarak mezun olduktan sonra imtihana girerek aynı üniversitede hocalığa başladı. Kıraat ilminde Mısır kāriler şeyhi unvanını aldı (1905). Oğlu Ebû Bekir el-Haddâd es-Sagīr, Hümâm Kutub, Muhammed Ahmed el-Mağribî gibi kāriler onun öğrencilerinden bazılarıdır. Mısır Kralı I. Fuâd zamanında bastırılan resmî mushafın hattı onun tarafından Hz. Osman’ın mushafındaki imlâya uygun şekilde yazıldı. Mısır’daki Cem‘iyyetü’l-muhâfaza ale’l-Kur’âni’l-Kerîm’in kuruluşunda büyük katkıları oldu. Aynı zamanda Mâlikî fakihi olarak tanınan Muhammed Ali el-Haddâd 20 Zilhicce 1357’de (10 Şubat 1939) Kahire’de vefat etti ve burada defnedildi. Muhamed Ali’nin kendine has bir tilâvet tarzı vardı. Sesini iyi kullanması, harflerin mahreclerine gösterdiği özen, tecvid ilminin kurallarına uymadaki disiplini onun Kur’an tilâvetinin belli başlı özellikleridir.
Eserleri. İrşâdü’l-iħvân Ǿalâ hidâyeti’ś-śıbyân fî tecvîdi’l-Ķurǿân (Kahire 1320); SaǾâdetü’d-dâreyn fî beyâni ve Ǿaddi âyi muǾcizi’ŝ-ŝeķaleyn (Kahire 1343); el-Kevâkibü’d-dürriyye fîmâ yeteǾallaķu bi’l-meśâĥifi’l-ǾOŝmâniyye (Kahire 1344); el-Âyâtü’l-beyyinât fî ĥükmi cemǾi’l-ķırâǿât (Kahire 1344); es-Süyûfü’s-sâĥiķa li-münkirî nüzûli’l-ķırâǿât mine’z-zenâdıķa (Kahire 1344); Fetĥu’l-mecîd fî Ǿilmi’t-tecvîd (Kahire 1344); Tuĥfetü’r-râġıbîn fî tecvîdi’l-Kitâbi’l-Mübîn (Kahire 1344); İrşâdü’l-ĥayrân fî resmi’l-Ķurǿân (Kahire, ts.); Şerĥu baǾżi’ş-Şâŧıbiyye (Kahire, ts.).
BİBLİYOGRAFYA:
Serkîs, MuǾcem, I, 745; Fihrisü’l-kütübi’l-ǾArabiyyeti’l-mevcûde bi-Dâri’l-kütübi’l-Mıśriyye, Kahire 1361/1942, I, 15; Fihrisü’l-Mektebeti’l-Ezheriyye, Kahire 1369/1950, I, 48, 99, 172; Zeki M. Mücâhid, el-AǾlâmü’ş-Şarķıyye, Kahire 1369/1950, II, 172; Ziriklî, el-AǾlâm, VII, 196-197; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, XI, 8; Âyide İbrâhim Nusayr, el-Kütübü’l-ǾArabiyyetü’lletî nüşiret fi’l-Cumhûriyyeti’l-ǾArabiyyeti’l-mütteĥide (Mıśr) beyne Ǿâmey 1926-1940, Kahire 1969, s. 21, 23; a.mlf., el-Kütübü’l-ǾArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıśr beyne Ǿâmey 1900-1925, Kahire 1983, s. 39, 40, 41, 43; Muhammed Ali ed-Dıbâ’, “Tercemetü’l-üstâź el-Ĥaddâd el-Ĥüseynî”, el-İslâm, VIII/1, Kahire 1358/1939, s. 9-10.
Muhammed Aruçi