NÎM-ZENCİR
(نيم زنجير)
Türk mûsikisi usullerinden.
Yüz yirmi zamanlı zencir usulünün zaman sayısı bakımından yarısı olduğundan “yarım zencir” anlamında nîm-zencir denilen bu usul beş ayrı usulün sıralanması ile oluştuğu için “dizi usuller” sınıfında yer alır. Zencirle benzerliği, sadece zaman sayısı ve zencir gibi farklı usullerin sıralanmasından meydana gelmiş olmasından ibarettir.
Nîm-zencir usûlü bir ağır düyek (8/4), bir lenk fahte (10/4), bir nîm-çenber (12/4), bir âyin devr-i revânı ile (14/4) bir nîm-berefşan (16/4) usullerinin kendi formalarında sıralanmasıyla oluşur. Zencir usulünü meydana getiren usullerin dörder zaman artarak sıralanmasına karşılık nîm-zencir usulünü meydana getiren usuller ikişer zaman artarak sıralanır ve bunlar hep ikinci mertebeleriyle kullanılır. Bu sebeple daha çok peşrev ve bestelerin bestelenmesinde kullanılan nîm-zencir usulünün de 60/4’lük mertebesi tercih edilmiştir. Usuldeki darbların kuvvetli ve hafifliliği usulü meydana getiren usullerdeki gibidir. Bu usulle ölçülmüş eserlerden günümüze ancak Muzaffer’in hüseynî peşrevi ulaşmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1935, II, 164-165; Özkan, TMNU, s. 687.
İsmail Hakkı Özkan