POPPER, William
(1874-1963)
Amerikalı şarkiyatçı.
29 Ekim 1874’te St. Louis’de (Missouri) doğdu. Yahudi asıllı bir ailenin çocuğudur. 1896’da Columbia Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Sâmî dilleri uzmanı Richard J. H. Gottheil’in yönetiminde lisans üstü çalışmalarına başladı. 1899’da doktora tezini tamamlamasının ardından Avrupa’ya gitti. 1899-1901 yıllarında Strasburg, Berlin ve Paris’te H. Derenbourgh, J. Euting ve Th. Nöldeke gibi şarkiyatçılarla çalışma imkânı buldu. 1901-1902’de Mısır, Suriye, Irak ve Filistin’de incelemelerde bulundu. 1902’de Amerika Birleşik Devletleri’ne dönerek Jewish Encyclopedia’da yardımcı editör ve tercüme bürosu şefi olarak çalıştı. Bir taraftan da Columbia Üniversitesi’nde Gustav Gottheil adına kurulan kürsüde Sâmî dilleri okuttu. Bu görevlerinin yanı sıra 1904-1905’te New York Public Library’de Şarkiyat Bölümü’nün yöneticiliğini yaptı. 1905 yılında California Üniversitesi’nde (Berkeley) öğretim faaliyetine başladı. Aynı yıl bu üniversitenin yayımlamaya karar verdiği Sâmî filolojisi serisine ait kitapların editörlüğüne getirildi. 1922’de profesörlüğe yükseltilerek California Üniversitesi Sâmî Dilleri Bölümü başkanlığına tayin edildi ve bu görevini emekli olduğu 1945 yılına kadar sürdürdü. 1932-1935 yılları arasında Doğu Dilleri Bölümü başkanlığını da yürüttü. 1951’de California Üniversitesi tarafından fahrî hukuk doktoru unvanıyla onurlandırıldı. 3 Haziran 1963’te öldü. California Üniversitesi’nde uzun yıllar Arapça, İbrânîce, Süryânîce ve İslâm tarihi dersleri veren Popper araştırmalarını, milâttan önce VIII. yüzyılda yaşadığı kabul edilen ve Ahd-i Atîk’te adına “kitap” bulunan peygamber İşaya ile Memlük dönemi tarihçisi İbn Tağrîberdî üzerinde yoğunlaştırmıştır. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland (London), Société Asiatique (Paris), American Oriental Society, Palestine Oriental Society (Jerusalem), Society of Biblical Literature and Exegesis ve History of Science Society gibi pek çok bilim kurumunun üyesi olan Popper adına 1949 yılında yetmiş beşinci doğum yılı dolayısıyla bir armağan kitabı hazırlanmıştır (Semitic and Oriental Studies, ed. Walter J. Fischel, University of California Publications in Semitic Studies, XI, Berkeley 1951).
Eserleri. 1. The Censorship of Hebrew Books (New York 1899, 1969). Doktora tezi olup yahudi kutsal metinlerinde Hıristiyanlık inancına ters düşen birtakım ifadelerle ilgili olarak hıristiyan otoriteleri tarafından uygulanan sansürün niteliği hakkında yapılmış bir çalışmadır. 2. Studies in Biblical Parallelism: Parallelism in Isaiah. Bu eserinde, Ahd-i Atîk’teki peygamber kitaplarının üslûbunu inceleyerek bu kitapların kurgusunda paralellik bulunduğunu ifade eden Popper bundan hareketle İşaya kitabının asıl metninde bazı değişiklikler yapmış ve anlaşılmayan yahut yanlış anlaşılan kısımları daha açık hale getirmiştir. Eser, University of California Publications in Semitic Philology serisinin ilk cildi olarak konuyla ilgili diğer iki çalışmayla birlikte yayımlanmıştır (Berkeley 1918). 3. The Prophetic Poetry of Isaiah. Chapters 1-37, Translated in Parallelism from a Revised Hebrew Text (Berkeley 1931). Popper bu eserinde Ahd-i Atîk’teki İşaya kitabının otuz yedi babını tahkik ederek kendi yorumuyla yayımlamış ve İngilizce’ye çevirmiştir. 4. Abu’l Maĥāsin Ibn Taghrī Birdī’s Annals entitled al-Nujūm al-zāhirah fī mulūk Mıśr wa al-Qāhirah. Popper İbn Tağrîberdî’ye ait eserin Paris, Berlin ve Londra’daki yazmalarına dayanarak 366-566 (977-1171) ve 746-872 (1345-1467) yıllarını kapsayan bölümlerinin tahkikli neşrini gerçekleştirmiş (I-V, Berkeley 1909-1929), daha sonra 784-874 (1382-1469) yıllarını içeren kısımlarını İngilizce’ye çevirmiştir (History of Egypt, 1382-1469 A.D: Translated from the Arabic Annals of Abu’l-Mahāsin Ibn Taghrī Birdī, I-VIII, Berkeley 1954-1960). 5. Egypt and Syria under the Circassian Sultans, 1382-1468 A.D: Systematic Notes to Ibn Taghrī Birdī’s Chronicles of Egypt (I-II, Berkeley 1955-1957). Popper, en-Nücûmü’z-zâhire’yi yayımlarken Mısır’la ilgili olarak aldığı coğrafya, şehirler, topografya, ölçü ve tartı birimleri, maaşlar, paralar, nüfus ve ticarete dair notlarla Memlük Devleti’ndeki idarî ve askerî vazifelere dair terimleri bu eserinde neşretmiştir. 6. The Cairo Nilometer: Studies in Ibn Taghrī Birdī’s Chronicles in Egypt (Berkeley 1951 → Frankfurt 2001). Müellif bu çalışmasında, İbn Tağriberdî’ye ve diğer tarihçilere dayanarak Mısır’ın ekonomik durumunu belirleyen Nil nehrinin su seviyesinin tesbiti için yapılan ölçümlerin tarihini, sistemlerini ve Nil’in yıllık su seviyesini incelemiştir. 7. Extracts from Abu’l-Mahāsin Ibn Taghrī Birdī’s Chronicle Ĥawādith al-Duhūr (I-IV, Berkeley 1930-1942). İbn Tağrîberdî’nin Makrîzî’nin es-Sülûk’üne zeyil olarak yazdığı Mısır tarihine dair Ĥavâdiŝü’d-dühûr fî meda’l-eyyâm ve’ş-şühûr adlı eserinin en-Nücûmü’z-zâhire ile ortak olmayan bölümlerinin neşridir. Popper eserin bir kısmını İngilizce’ye çevirmiş, 845-874 (1441-1469) yıllarını kapsayan bu çeviri ölümünden sonra Walter J. Fischel tarafından yayımlanmıştır (History of Egypt: An Extract from Abu’l-Maĥāsin Ibn Taghrī Birdī’s Chronicle entitled Ĥawādith al-Duhūr fî Madā’l-Ayyām Wa’l-Shuhūr, New Haven-Connecticut 1967). Popper’in ayrıca Hebrew Union College Annual ve Encyclopedia of Religion and Ethics’de çeşitli madde ve makaleleri yayımlanmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Necîb el-Akīkī, el-Müsteşriķūn, Kahire 1980, III, 139-140; Yahyâ Murâd, MuǾcemü esmâǿi’l-müsteşriķīn, Beyrut 1425/2004, s. 24; W. J. Fischel, “William Popper (1874-1963) and His Contribution to Islamic Scholarship”, JAOS, LXXXIV (1964), s. 213-220; a.mlf., “Popper, William”, EJd., XIII, 864; W. Popper, “Abu’l-Maĥāsin”, EI² (İng.), I, 138; Şeyh İnâyetullah, “Popper, William”, UDMİ, V, 703-704; Mustafa Çuhadar - İsmail Yiğit, “İbn Tağrîberdî”, DİA, XX, 385-388.
Cengiz Tomar