RAMAZAN EFENDİ, Mahfî
(ö. 1025/1616)
Halvetiyye-Ahmediyye tarikatının Ramazâniyye kolunun kurucusu.
949’da (1542) Afyon Sandıklı’da doğdu. Tahsilini burada tamamladı. Halvetî şeyhi Kasım Lârendevî’ye intisap ederek halifesi Muhyiddin Karahisârî’den hilâfet aldıktan sonra kırk dört yaşlarında iken İstanbul’a gidip Kocamustafapaşa’da Bezistânî Hüsrev Çelebi tarafından 994’te (1586) Mimar Sinan’a yaptırılan Bezirgân Tekkesi’nde irşad faaliyetine başladı. Ardından kendi adıyla anılan bu tekkede otuz yıla yakın irşad faaliyetini sürdürdü. Vefatında tevhidhânenin bitişiğindeki türbesine defnedildi. “Geçti şeyh bugün”, “rızâ-yı pâk” ve “Kâ‘betü’l-uşşâk” ifadeleri ölümüne tarih düşürülmüştür. Günlerini genellikle oruçla geçirdiği, inzivâ ve halvete çok düşkün olduğu için “Mahfî” unvanıyla tanınan Ramazan Efendi’nin tarikat silsilesi Muhyiddin Karahisârî, Lârendevî Kasım Çelebi, Hacı İzzeddin Ali Karamânî vasıtasıyla Halvetiyye tarikatının dört ana şubesinden Ahmediyye’nin kurucusu Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravî’ye ulaşır. Ramazâniyye, Ramazan Efendi’nin halifeleri vasıtasıyla Cihangîriyye, Buhûriyye, Hayâtiyye, Raûfiyye ve Cerrâhiyye adlı beş şubeye ayrılmıştır (bk. RAMAZÂNİYYE). Yûsuf Sünbül Sinan’ın (ö. 936/1529) o zamanlar bahçe halinde olan türbesinin bulunduğu yerden geçerken, “Buradan tevhid kokusu geliyor” diyerek Ramazan Efendi’nin geleceğine işaret ettiği kaydedilir. Rüya tabiri konusunda zamanın İbn Sîrîn’i olarak vasıflandırılan Ramazan Efendi’nin bazı kaynaklarda eserleri olduğundan bahsedilmekteyse de bu eserlerin ona aidiyeti kesinlik kazanmamıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Atâî, Zeyl-i Şekāik, s. 603; Hulvî, Lemezât-ı Hulviyye (haz. M. Serhan Tayşi), İstanbul 1993, s. 596; Mehmed Nazmi Efendi, Osmanlılarda Tasavvufî Hayat-Halvetîlik Örneği-Hediyyetü’l-İhvân (haz. Osman Türer), İstanbul 2005, s. 486; Harîrîzâde, Tibyân, II, 66; Mehmed Sâmi, Esmâr-ı Esrâr, İstanbul 1316, s. 41; Tomar-Halvetiyye, s. 233; Osmanlı Müellifleri, I, 75; Hüseyin Vassâf, Sefîne, V, 6; Zâkir Şükrü, Mecmûa-i Tekâyâ (Tayşi), s. 63, 64; Mehmet Cemal Öztürk, Cerrâhîlik, İstanbul 2004, s. 38-41.
Mehmet Cemal Öztürk