ŞUAYB b. EBÛ HAMZA
(شعيب بن أبي حمزة)
Ebû Bişr Şuayb b. Dînâr el-Ümevî el-Hımsî (ö. 162/779)
Hadis hâfızı, kâtip.
Humus’ta doğdu. Babasının künyesiyle Şuayb b. Ebû Hamza diye anıldı. Nâfi‘, İbn Şihâb ez-Zührî, Ebü’z-Zinâd, İkrime b. Hâlid, İbnü’l-Münkedir, Zeyd b. Eslem gibi hocalardan ders aldı. Oğlu Bişr başta olmak üzere Ebû Hayve, Velîd b. Müslim, İsmâil b. Ayyâş, Bakıyye b. Velîd ve Ebü’l-Yemân onun talebeleri arasında yer alır. Yahyâ b. Maîn, yazısı güzel olan ve Dîvânü’n-nafakāt’ta görev yapan Şuayb’ın Emevî Halifesi Hişâm b. Abdülmelik için Zührî’den imlâ yoluyla hadis yazdığını zikretmektedir (Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, VII, 188). Şuayb, İbn Şihâb ez-Zührî’ye kâtiplik yaptı ve onun en güvenilir talebesi oldu. Bu hocadan rivayet ettiği hadislerin sayısı 1700’ü bulmaktadır. Şuayb’ın ölümüne yakın bir zamanda oğlu Bişr’in de yanında bulunduğu bir sırada bazı öğrencileri kendisinden hadis yazmak istediklerini söylemişler, Şuayb da büyükçe bir sepeti göstererek, “Bunlar Zührî’den dinleyip yazdığım ve daha sonra tashih ettiğim hadislerdir, isterseniz bunları benden rivayet edebilirsiniz” demiş, talebelerin rivayet sırasında hangi sîgayı kullanacaklarını sormaları üzerine de “enbeenâ Şuayb, ahberanâ Şuayb” diyebileceklerini belirttikten sonra aynı hadisleri kendisinden semâ ve kıraat yoluyla alan oğlu Bişr’den de rivayet edebileceklerini ilâve etmiştir (Ebû Zür‘a ed-Dımaşkī, I, 433, 434; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, VII, 190). Şuayb 162’de (779) vefat etti. Bu tarih 163 olarak da zikredilmiştir. Ahmed b. Hanbel’in, kitaplarını gördüğünü ve bunların zabt yönünden sağlam olduğunu söyleyerek kendisinden övgüyle söz ettiği Şuayb hakkında hadis münekkitlerince sika ve sebt gibi değerlendirmeler yapılmıştır. Şuayb’ın rivayet ettiği hadisler Kütüb-i Sitte’de yer almaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Ahmed b. Hanbel, el-Ǿİlel (Koçyiğit), I, 120-121, 127; II, 90; Fesevî, Târîħ (nşr. Ekrem Ziyâ el-Ömerî), Medine 1410/1990, I, 151; Ebû Zür‘a ed-Dımaşkī, Târîħ (nşr. Şükrullah b. Ni‘metullah el-Kūcânî), Dımaşk 1980, I, 272, 409, 416, 433, 434; II, 703, 715, 716; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, VII, 187-192; a.mlf., Teźkiretü’l-ĥuffâž, I, 221-222; İbn Hacer, Tehźîbü’t-Tehźîb, IV, 351-352.
Abdülkadir Şenel